آیا قرص پرگابالین مورفین دارد؟ و آیا پرگابالین اعتیاد دارد

پرگابالین یکی از داروهایی است که در سال‌های اخیر برای درمان دردهای عصبی، فیبرومیالژیا و برخی اختلالات دیگر به‌طور گسترده تجویز می‌شود. اما شاید برای شما هم پیش آمده باشد که هنگام شنیدن نام این دارو، اولین پرسش ذهنتان این باشد که آیا قرص پرگابالین مرفین دارد یا خیر. دلیل این پرسش هم روشن است: بسیاری از بیماران تصور می‌کنند هر دارویی که بر روی سیستم عصبی اثر آرام‌بخش یا ضد درد داشته باشد، حتماً نوعی مخدر است و می‌تواند به اعتیاد منجر شود. همین موضوع باعث نگرانی خانواده‌ها و حتی گاهی باعث قطع خودسرانه مصرف می‌شود. در این مقاله قصد داریم به‌طور علمی و دقیق بررسی کنیم که پرگابالین چه تفاوتی با مورفین دارد، آیا اعتیادآور است یا خیر، و در نهایت چه جایگزین‌های ایمن‌تری برای مدیریت دردهای مزمن وجود دارد. اگر شما یا اطرافیانتان این دارو را مصرف می‌کنید، مطالعه این مطلب می‌تواند به شفاف‌تر شدن ذهنیت و انتخاب بهتر مسیر درمان کمک کند

پرگابالین چیست و در چه بیماری‌هایی استفاده می‌شود؟

پرگابالین (Pregabalin) یک داروی ضد تشنج و ضد درد عصبی است که در دسته گاباپنتین ئیدها قرار می‌گیرد. این دارو به‌طور مستقیم روی سیستم عصبی مرکزی اثر می‌گذارد و با کاهش انتقال برخی پیام‌های عصبی، باعث کم شدن احساس درد و همچنین کنترل تشنج می‌شود. برخلاف تصور رایج، پرگابالین هیچ‌گونه ارتباطی با داروهای مخدر مثل مورفین ندارد و مکانیسم اثر آن کاملاً متفاوت است.

پزشکان معمولاً پرگابالین را در شرایط زیر تجویز می‌کنند:

• دردهای نوروپاتیک (عصبی) که ناشی از دیابت، آسیب‌های نخاعی یا بیماری‌های نوروژنتیک هستند
• فیبرومیالژیا، بیماری‌ای که با درد منتشر در سراسر بدن و خستگی مزمن همراه است
• صرع، به‌عنوان داروی کمکی در کنترل برخی حملات تشنجی
• اختلال اضطراب فراگیر (GAD)، در برخی موارد برای کاهش شدت علائم اضطرابی

آیا پرگابالین مورفین دارد؟

یکی از متداول‌ترین پرسش‌هایی که بیماران و خانواده‌هایشان می‌پرسند این است که آیا قرص پرگابالین مرفین دارد یا خیر. دلیل این پرسش واضح است: پرگابالین در بسیاری از افراد باعث تسکین درد و ایجاد حس آرامش می‌شود و همین شباهت در اثرگذاری، ذهنیت شباهت به مورفین و دیگر مسکن‌های مخدر را ایجاد می‌کند.

با این حال، پاسخ علمی روشن است. پرگابالین از نظر ساختار شیمیایی هیچ ارتباطی با مورفین و مشتقات آن ندارد. مورفین یک داروی مخدر (Opioid) است که مستقیماً بر گیرنده‌های اپیوئیدی مغز اثر می‌گذارد و علاوه بر تسکین درد، خطر بالایی از نظر ایجاد اعتیاد و تحمل دارویی دارد. در مقابل، پرگابالین به گروهی از داروها به نام «گاباپنتین ئیدها» تعلق دارد که عملکردشان بر پایه کاهش آزادسازی برخی انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند گلوتامات و نورآدرنالین است. همین مکانیسم باعث می‌شود دردهای عصبی کاهش یابند، اما بدون آنکه دارو خاصیت مخدری داشته باشد.

نکته مهم دیگر این است که اگرچه پرگابالین مورفین ندارد، اما مصرف نادرست و خارج از نسخه پزشک می‌تواند زمینه‌ساز وابستگی و سوءمصرف شود. به همین دلیل برخی افراد با تجربه آرامش و تسکین، این دارو را با مورفین مقایسه می‌کنند. در واقع شباهت در تجربه‌ی بیمار است، نه در ترکیب یا مکانیسم دارو. بنابراین بیماران باید بدانند که پرگابالین دارویی غیرمخدر است و نگرانی از این بابت که «جزئی از مورفین» در آن وجود دارد، کاملاً بی‌اساس است

آیا پرگابالین اعتیاد دارد و وابستگی ایجاد می‌کند؟

پرگابالین اگرچه جزو داروهای مخدر محسوب نمی‌شود و از نظر ترکیب شیمیایی هیچ ارتباطی با مورفین ندارد، اما موضوع «اعتیاد» در مورد آن همچنان دغدغه بسیاری از بیماران و پزشکان است. برای پاسخ دقیق باید ابتدا تفاوت بین «اعتیاد» و «وابستگی دارویی» را روشن کنیم

اعتیاد به معنای میل شدید و غیرقابل‌کنترل به مصرف یک ماده، حتی با وجود آگاهی از ضررهای آن است. این وضعیت بیشتر در داروهای مخدر و محرک‌ها دیده می‌شود. در مقابل، وابستگی دارویی به این معناست که بدن به مصرف یک دارو عادت می‌کند و در صورت قطع ناگهانی، علائم ترک مانند بی‌خوابی، اضطراب، تهوع یا تشدید درد بروز می‌کند.

پرگابالین از دسته دوم است. یعنی مصرف طولانی‌مدت یا خودسرانه آن می‌تواند وابستگی ایجاد کند، اما به معنای اعتیاد مخدرگونه (مانند مرفین یا تریاک) نیست. با این حال گزارش‌هایی از سوء مصرف پرگابالین در میان افرادی که آن را بدون تجویز پزشک مصرف کرده‌اند، وجود دارد. دلیلش هم این است که دارو می‌تواند حس آرامش و گاهی سرخوشی ایجاد کند.

عوارض شایع و خطرات سوء مصرف پرگابالین

مثل هر داروی دیگری، پرگابالین هم علاوه بر اثرات درمانی می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد. بسیاری از بیماران این دارو را به‌خوبی تحمل می‌کنند، اما در برخی افراد به‌ویژه در اوایل درمان یا هنگام افزایش دوز، علائم ناخوشایندی ظاهر می‌شود. شایع‌ترین عوارض گزارش‌شده عبارت‌اند از:

• خواب‌آلودگی و احساس گیجی در طول روز
• تاری دید یا دوبینی
• اختلال در تمرکز و کاهش حافظه کوتاه‌مدت
• افزایش وزن و احتباس مایعات در بدن
• خشکی دهان و یبوست

سوء مصرف پرگابالین می‌تواند باعث اختلالات خلقی مانند افسردگی یا تحریک‌پذیری شدید شود. در برخی موارد نادر حتی گزارش‌هایی از بروز توهم یا رفتارهای غیرعادی نیز وجود داشته است.

افرادی که سابقه بیماری‌های قلبی، کلیوی یا تنفسی دارند، باید با احتیاط بیشتری پرگابالین مصرف کنند. همچنین سالمندان به دلیل متابولیسم ضعیف‌تر، بیشتر در معرض عوارض دارو هستند. به همین دلیل کنترل منظم توسط پزشک و پایبندی به دوز تجویز شده اهمیت زیادی دارد.

پرگابالین یا مورفین؟ مقایسه دقیق

بیماران معمولاً پرگابالین را با مورفین مقایسه می‌کنند، چون هر دو در تسکین درد نقش دارند. اما واقعیت این است که این دو دارو از نظر ترکیب، مکانیسم اثر و حتی نوع خطرات بسیار متفاوت‌اند. جدول زیر نشان می‌دهد چرا پرگابالین را نمی‌توان هم‌خانواده‌ی مورفین دانست:

راهکارهای جایگزین برای کنترل دردهای مزمن.

دو نمونه برجسته از این راهکار ها به گفته بهترین متخصصین زانو عبارتند از : 

• زانوبند زاپیامکس: مناسب برای افرادی که از آرتروز، ساییدگی غضروف یا دردهای مزمن زانو رنج می‌برند. این زانوبند با بهره‌گیری از فناوری UIC (ترکیب اولتراسوند، مادون قرمز و کلاک پالس) باعث افزایش خون‌رسانی، کاهش التهاب و بهبود حرکت مفاصل می‌شود. خرید و استفاده منظم از آن می‌تواند نیاز به مصرف داروهای مسکن را به شکل چشمگیری کاهش دهد. برای خرید زاپیامکس از نمایندگی رسمی این محصول ( ایران طب مگ )  اقدام نمایید .  
• کمربند پلاتینر: طراحی‌شده برای افرادی که با مشکلات کمر و ستون فقرات مواجه هستند. این کمربند با همان فناوری UIC به تسکین اسپاسم‌ها، بهبود جریان خون و کاهش فشار روی مهره‌ها کمک می‌کند. استفاده از آن به‌ویژه برای افرادی که ساعات طولانی می‌نشینند یا سابقه کمردرد دارند بسیار توصیه می‌شود.

ترکیب این محصولات با روش‌های توانبخشی و ورزش‌های سبک می‌تواند به بیماران کمک کند تا علاوه بر کنترل درد، کیفیت زندگی روزمره خود را نیز افزایش دهند. به این ترتیب وابستگی به داروهایی مانند پرگابالین کمتر شده و خطر بروز عوارض جانبی نیز کاهش می‌یابد.