سرطان تخمدان نهمین سرطان شایع بین زنان و پنجمین علت مرگ و میر آنهاست. در واقع سرطان تخمدان بیشتر از هر سرطان دیگری باعث مرگ در زنان می‌شود. بر اساس آمارها در آمریکا در سال 2012، 21 هزار و 880 زن مبتلا به سرطان تخمدان شده‌اند و 13هزار و 850 نفر در اثر آن کشته شده‌اند...
چندین نوع از سرطانهای تخمدان وجود دارد؛ از جمله سرطان اپی‌تلیال، سرطان بوردرلاین و سرطان سلول‌های زاینده. شایع‌ترین نوع، سرطان سلول‌های اپی‌تلیال یا سلول‌های پوشش‌دهنده تخمدان‌هاست و حدود 80 تا 90درصد سرطانهای تخمدان از این نوع هستند. سرطانهای بوردرلاین یا سرطان سلول‌های بنیادین سرطانهای نسبتا خوش‌خیم‌تر و کم‌خطرتری هستند که با یک جراحی کوچک قابل درمانند. سرطان سلول‌های زاینده یا جرم سل تخمدان هم بین 5 تا 10درصدسرطان‌های این عضو است و در سلول‌هایی که در آینده به تخمک بدل می‌شوند، رخ می‌دهد.
اما عوامل خطر و نکاتی که ممکن است احتمال سرطان را در زنان بالاتر ببرد چیست؟ به طور کلی می‌توان چند عامل خطر اصلی را در این مورد ذکر کرد:
1- نداشتن فرزند و باردار نشدن، دخترانی که ازدواج نمی‌کنند یا پس از ازدواج باردار نمی‌شوند بیشتر درمعرض ابتلا به این بیماری هستند.
2- هرقدر سن بالاتر رود احتمال ابتلا به بیماری بیشتر می‌شود. عموما این سرطان زنان بالای 50 سال را به‌خود درگیر می‌کند و بیشترین افراد مبتلا بین 55 تا 60 سال را دارند.
3- داشتن سابقه ابتلا به سرطان تخمدان در یکی از افراد نزدیک خانواده از مهم‌ترین فاکتورهای ابتلا به این بیماری است. مطالعات همچنین نشان داده ابتلای نزدیکان فرد به سرطانهای روده بزرگ، رکتوم، رحم یا سرطان سینه هم احتمال ابتلای فرد به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد.
4- زنانی که برای برطرف کردن علائم دوران یائسگی تحت هورمون درمانی قرار می‌گیرند و برای آنها داروهای هورمونی صرفا استروژنی تجویز می‌شود، اگر برای 10سال این هورمون‌ها را دریافت کنند احتمال ابتلای آنها به سرطان تخمدان افزایش می‌یابد.
5- برخی تحقیقات نشان داده، داروهای تحریک‌‌کننده تخمدان‌ها که برای استفاده‌کنندگان از شیوه درمان ناباروری IVF تجویز می‌شود، احتمال بروز سرطان تخمدان از نوع بوردرلاین را افزایش می‌دهد.
6- زنانی که به بیماری آندومتریوز مبتلا هستند احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان تخمدان دارند.
7- زنان با اضافه‌وزن زیاد و دارای BMI بالای 30 هم احتمال ابتلای بیشتری دارند.
8- زنان پاکستانی، نروژی، ایسلندی، لهستانی و هلندی بالاترین درصد مبتلایان به این بیماری را تشکیل می‌دهند.
در مورد همه سرطان‌ها باید علائم اولیه و نشانه‌های اولیه بیماری را شناخت تا بتوان در صورت ابتلا به آن سرطان، تشخیص زودرس و درمان کامل‌تری داشت. در مورد سرطان تخمدان هم علائم هشداردهنده‌ای وجود دارد که باید آنها را بشناسید.
دکتر ژانت موسلین، پزشک متخصص زنان در بیمارستان شیکاگو سنتر می‌گوید: یک نکته بسیار مهم در مورد علائم سرطانتخمدان وجود دارد، آن هم این است که اگر زنی علائمی مشابه بیماری سندرم روده تحریک‌پذیر TBS را برای اولین‌بار در سن بالاتر از 50 سال تجربه کند باید به احتمال ابتلا به سرطان تخمدان هم فکر کند و از این لحاظ هم مورد بررسی پزشکان متخصص قرار بگیرد.
تشخیص سرطان تخمدان در 70 درصد از زنان مبتلا وقتی داده شده که آنها در مرحله 3 و 4 سرطان قرار داشته‌اند، در حالی که اگر سرطان تخمدان در مرحله یک تشخیص داده شود بیش از 90 درصد احتمال دارد بیمار در حداکثر 5 سال به طور کامل بهبود یابد.
در گذشته پزشکان تصور می‌کردند این سرطان قبل از اینکه به مراحل پیشرفته برسد علامتی ندارد و به هیچ وجه قابل تشخیص نیست اما امروزه می‌دانیم بیشتر زنان چند ماه قبل از تشخیص بیماری علائم را حس می‌کنند. شایع‌ترین علائم سرطان تخمدان عبارتند از درد شکم، نفخ یا افزایش اندازه شکم، احساس پر بودن مثانه و بی‌اختیاری ادرار، تمایل ناگهانی به ادرار کردن و تکرر ادرار. این علائم وقتی خطرناک هستند که به تازگی یعنی حداکثر در یک سال اخیر به وجود آمده باشند.
بر اساس تحقیقات در آمریکا عوامل خطرساز متعددی در سرطان تخمدان دخیل هستند اما اولین عاملی که خطر ابتلا به سرطان تخمدان را بالا می‌برد سن پایین شروع قاعدگی است. این سرطان در دخترانی که در کمتر از 12 سالگی قاعده شده‌اند بالاتر از دیگران است. همچنین سن یائسگی بالای 50 سالگی هم خطر ابتلا را افزایش می‌دهد. این خطر در زنانی که هیچ‌وقت باردار نشده‌اند، ناباروری دارند، سابقه آندومتریوز یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دارند هم شایع است.
10 درصد از تمام سرطانهای تخمدان ارثی است، بنابر این سابقه سرطان سینه یا تخمدان در خانواده هم می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
علائمی که می‌توان آنها را علائم احتمالی اولیه سرطان تخمدان دانست عبارتند از:
1- افزایش ناگهانی سایز شکم و علائم شبیه به نفخ شکم
2- درد دائمی و گنگ در ناحیه شکم و زیر شکم
3- سیر شدن پس از خوردن مقدار بسیار کم غذا
4- مشکل در بلع غذا
5- علائم ادراری از جمله احساس فوریت و تکرر ادرار
6- تغییر در شیوه معمول دفع
7- درد پشت به همراه احساس خستگی عمومی
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است علائمی که مشابه علائم بیماری IBS هستند اگر ناشی از سرطان تخمدان باشند همیشه حاضر و پایدارند در حالی که علائم IBS به صورت مقطعی ظاهر می‌شود.
درمان اصلی سرطان تخمدان جراحی است البته جراحی برای برداشتن کانسر یا تخمدان‌ها ممکن است با درمان تکمیلی به صورت رادیوتراپی همراه شود. اگر پزشکان به باقی ماندن سلول‌های سرطانی در محل یا مجاورت آن شک داشته باشند برای بیمار درخواست رادیوتراپی می‌کنند.
گاهی هم ممکن است پزشکان برای بیمار درخواست شیمی‌درمانی کنند که شیمی‌درمانی یا از راه تجویز دهانی یا به‌وسیله تزریق وریدی یا از راه گذاشتن لوله کوچکی در شکم فرد بیمار انجام می‌شود.
یکی از نکات اصلی در انتخاب شیوه درمان تمایل بیمار به داشتن فرزند پس از بیماری است. در صورتی که فرد بخواهد صاحب فرزند شود پزشکان باید به احتمال درمان او بدون برداشتن تخمدان‌هایش فکر کنند البته عامل اصلی در تصمیم‌گیری در این مورد مرحله و میزان پیشرفت سرطان است. در واقع در زنان جوانی که در مرحله ابتدایی سرطانشان تشخیص داده شده است می‌توان با حفظ تخمدان به خارج کردن سرطان فکر کرد. پس از جراحی برداشتن سرطان تخمدان فرد ممکن است همچنان احساس درد شکمی داشته باشد که برای او به مدت چند هفته داروهای مسکن تجویز می‌شود. احساس برگشتن به حالت طبیعی و وضعیت طبیعی بدن ممکن است تا چند هفته پس از انجام این جراحی وجود نداشته باشد.
