استروژن نام هورمونی زنانه است که اهمیت ویژه ای در بدن خانم ها دارد. البته این هورمون در بدن مردان نیز تولید می شود اما میزان آن در زنان بیشتر است. این هورمون در بدن زنان وظایف مختلفی مانند شکل گرفتن ویژگی‌های ثانویه‌ی زنانه ازجمله پستان‌ها، تنظیم چرخه‌ی قاعدگی، دستگاه تولید مثل و رشد آن‌ها را به عهده دارد و عدم تعادل آن می تواند مشکلاتی را برای خانم ها ایجاد کند.
چرا سطح استروژن مهم است؟
با اینکه مقدار هورمون استروژن به طور طبیعی در بدن کم است اما همین مقدار کم نقش مهمی در سلامت شما ایفا می کند. اگر بخواهیم اشاره کوتاهی به وظایف هورمون استروژن و اهمیت آن در بدن داشته باشیم می توانیم موارد زیر را بیان کنیم:
- این هورمون مسئول رشد جنسی دختران هنگام رسیدن به بلوغ است.
- استروژن رشد لایه خارجی رحم در دوران قاعدگی و در ابتدای بارداری را کنترل می کند.
- باعث رشد پستان در نوجوانان و خانم های باردار می شود.
- در متابولیسم صحیح استخوان و کلسترول نقش دارد.
- میزان جذب مواد غذایی ، وزن بدن ، متابولیسم گلوکز و حساسیت به انسولین را در بدن تنظیم می کند.
علائم کمبود استروژن چیست؟
معمولا دخترانی که به بلوغ نرسیده اند و زنانی که به یائسگی نزدیک می شوند، دچار کمبود استروژن می شوند. البته به دلایل مختلف کمبود استروژن ممکن است در هر سن و شرایطی در خانم ها اتفاق بیفتد. کمبود استروژن در بدن با علائمی همراه است که عبارتند از:
- رابطه جنسی دردناک به دلیل عدم روانکاری واژن (خشک بودن واژن)
- افزایش عفونت ادراری (UTI) به دلیل نازک شدن مجرای ادرار
- دوره های نامنظم پریودی یا پریود نشدن به مدت چند ماه
- نوسانات خلقی
- گرگرفتگی
- حساسیت پستان ها
- سردرد های میگرنی که قبلا سابقه نداشته است.
- افسردگی
- مشکل تمرکز در انجام کارها
- خستگی غیر طبیعی
احساس نرم شدن در استخوان ها و یا شکستن استخوان ها با ضربه های خفیف به دلیل کاهش تراکم استخوانی (زیرا استروژن به همراه کلسیم ، ویتامین D و سایر مواد معدنی باعث قوی نگه داشتن استخوان ها می شود و اگر میزان استروژن پایین باشد ، ممکن است دچار کاهش تراکم استخوانی شوید.)
دلایل کم شدن هورمون استروژن در بدن زنان
تولید هورمون استروژن به دلایل مختلفی می تواند کاهش پیدا کند. باید بدانید که استروژن در درجه اول در تخمدان ها تولید می شود. بنابراین هر چیزی که بر تخمدان ها تأثیر بگذارد، در تولید استروژن نیز تأثیر می گذارد. به طور کلی دلایل مختلفی برای کاهش تولید استروژن وجود دارد. این دلایل عبارتند از:
- ورزش بیش از حد
- اختلالات خوردن، مانند بی اشتهایی
- غده هیپوفیز کم کار
- نارسایی زودرس تخمدان، که می تواند ناشی از نقایص ژنتیک، سموم یا وضعیت سیستم ایمنی بدن باشد.
- سندرم ترنر
- بیماری مزمن کلیوی
- نزدیک شدن به دوران یائسگی در زنان بالای 40 سال (تولید این هورمون از این زمان به بعد کاهش پیدا می کند و میزان آن در دوران یائسگی بسیار پایین است و باعث علائم این دوران مانند خستگی و گرگفتگی می شود.)
- سابقه خانوادگی در مورد مسائل هورمونی، مانند کیست تخمدان
- رژیم غذایی شدید
در چه مواردی کمبود استروژن خطرناک است؟
اگر آزمایشات شما کمبود هورمون استروژن را نشان دهد باید با توجه به توصیه ها و تجویز پزشک برای درمان آن اقدامات لازم را انجام دهید زیرا عدم درمان و نامتعادل ماندن این هورمون حتی می تواند باعث ناباروری شما نیز بشود. بنابراین تشخیص به موقع و درمان صحیح آن شما را در برابر عوارض این بیماری محافظت می کند.
نحوه تشخیص کمبود استروژن در بدن زن ها
تشخیص کمبود استروژن معمولا توسط آزمایشات خون انجام می شود. تشخیص به موقع و درمان آن می تواند از بروز بسیاری از مشکلات بهداشتی خانم ها جلوگیری کند. علاوه بر آزمایش در هنگام ملاقات پزشک، او درباره تاریخچه علائم کمبود این هورمون در خانواده شما سوالاتی کرده و همه علائم را بررسی می کند. همچنین از نزدیک شما را مورد معاینه بدنی قرار می دهد.
بر اساس برخی از علائمی که پزشک مشاهده می کند ممکن است آزمایش تعیین سطح استروژن و استرادیول را نیز برایتان تجویز کند. این علائم عبارتند از:
- گرگرفتگی
- عرق شب
- بیخوابی
- پریود نشدن به مدت چند ماه پشت سر هم (آمنوره) بدون احتمال بارداری
از طرفی در برخی موارد خاص ، پزشک شما ممکن است برای شما اسکن مغزی را تجویز کند تا بتواند تمامی ناهنجاری هایی که ممکن است در بدنتان ایجاد شده باشد را به خوبی تشخیص دهد. آزمایش DNA نیز ممکن است برای ارزیابی مشکلات مربوط به سیستم غدد درون ریز شما انجام شود. البته این موارد همیشگی نیستند و فقط در شرایط خاصی انجام می شوند. بنابراین خودتان را نگران نکنید.
نحوه درمان کمبود استروژن
روش های مختلفی برای درمان کمبود استروژن وجود دارد. مهم ترین این روش ها شامل موارد زیر می شوند:
درمان هورمونی
به طور کلی برای زنان بین 25 تا 50 سال که کمبود استروژن دارند ، دوز بالایی از استروژن تجویز می شود. استروژن مصرف شده می تواند خطر پوکی استخوان، بیماری های قلبی عروقی و سایر علائم عدم تعادل هورمونی را کاهش دهد. میزان این استروژن به شرایط بیمار و شدت کمبود این هورمون بستگی دارد. داروی استروژن ممکن است به روش های مختلف طبق تجویز پزشک مانند استعمال موضعی، از طریق واژن و یا بصورت تزریق وارد بدن شود.
در بعضی موارد ، حتی پس از بازگشت سطح استروژن به حالت عادی، شاید به درمان طولانی مدت نیز نیاز باشد. زیرا ممکن است بدنتان دوباره دچارکمبود این هورمون شود. استروژن درمانی طولانی مدت برای خانم هایی که نزدیک به یائسگی می شوند و همچنین دارای هیسترکتومی ( علائم یائسگی) هستند، توصیه می شود. در سایر موار ، استروژن درمانی فقط برای یک یا دو سال انجام می شود. زیرا استروژن درمانی ممکن است خطر ابتلا به سرطان ها را افزایش دهد و نباید بیش از حد انجام شود.
روش جایگزینی هورمون درمانی (HRT)
HRT برای افزایش سطح هورمون های طبیعی بدن استفاده می شود. در صورت نزدیک شدن به یائسگی پزشک ممکن است این روش را به شما توصیه کند. یائسگی باعث می شود سطح استروژن و پروژسترون شما به میزان قابل توجهی کاهش یابد. HRT می تواند به بازگشت سطح این هورمون ها به حالت عادی کمک کند و علائم این دوران را کاهش دهد. در این روش درمانی، هورمون های مکمل بصورت موضعی، از طریق واژن و یا تزریق وارد بدن می شوند.
آیا بین کاهش سطح استروژن و افزایش وزن ارتباطی وجود دارد؟
هورمون های جنسی مانند استروژن بر میزان چربی بدن تأثیر می گذارند. استروژن باعث تنظیم گلوکز و متابولیسم لیپیدها ( چربی های بدن) می شود. اگر میزان استروژن شما کم باشد، می تواند منجر به افزایش وزن شود. تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از زنان در نزدیکی دوران یائسگی به دلیل کاهش استروژن دچار افزایش وزن می شوند. افزایش وزن نیز خطراتی مانند چاقی، دیابت و بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد.
سخن آخر
اگر میزان استروژن شما پایین است باید به همه توصیه های پزشک گوش داده و کاملا عمل کنید تا عوارض ناشی از این بیماری را از بین ببرید. یکی از راه های عالی برای حفظ سطح استروژن در بدن انجام ورزش های منظم و داشتن یک رژیم غذایی متعادل است.
Daniela Ginta. What Are the Symptoms of Low Estrogen in Women and How Are They Treated? on January 31, 2017
