بيش فعالي توام با اختلال توجه (Attention Deficit and Hyperactivity Disorder) ADHD يا فقط اختلال توجه و تمركز (Attention Disorder) AD، گرچه براي هر دو اين اختلال علل متعددي را برشمرده‌اند ولي تاثير نوع غذا، روش تغذيه و رفتار والدين در كاهش يا تشديد علايم اين اختلالات بي‌ارتباط نمي‌باشند
علت بيش فعالي
هنوز به‌طور دقيقي علت آن مشخص نگرديده است ولي مواردي كه مورد توجه قرار گرفته: برخي از حساسيت‌هاي غذايي، توجه بيش از حد يا بي‌توجهي والدين، سيگار كشيدن مادر در دوران بارداري و زمينه ارثي.
علايم بيش فعالي
گرچه هستند كودكاني كه بيشتر از همسالان خود جنب و جوش و ناآرامي دارند، ولي توجه و تمركز كافي نيز دارند. ولي كودكان پر جنب و جوش و ناآرامي كه داراي ساير عوارض از قبيل مشكلات اجتماعي، اختلالات رفتاري، اضطراب، پرخاشگري، عادات بد غذا خوردن، عدم تمركز و بدون فكر عمل نمودن، بي‌قراري و پريشاني، بدخوابي، با عجله و به سرعت صحبت كردن و بيان مطالب غير قابل فهم توام با تغييرات ناگهاني اخلاق و اوقات تخلي، مي‌بايد از كودكان تپيش گفت بيشتر مورد توجه و دقت قرار داده شده و از تيم درماني متخصصين باليني، روان‌درماني و تغذيه در كنترل و تعديل رفتار آنها بهره گرفته شود.
روش‌هاي درماني مرسوم در اين رابطه شامل دارو، رژيم غذايي و رفتار درماني به‌طور مستقل يا همزمان مي‌باشند.
مواد غذايي نامناسب و تشديد دهنده اختلال
- تمام مواد غذايي كه داراي مواد افزودني، رنگ دهنده، طعم دهنده و نگهدارنده مي‌باشند از قبيل انواع نوشيدني‌هاي رنگي، آبنبات، شيريني‌هاي تر و خشك، گوشت‌هاي فرآوري شده، انواع شكلات‌ها و مواد غذايي كه در تهيه آنها از ماده‌هاي شيرين كننده مصنوعي استفاده شده باشد مثل آسپارتام.
- مواد غذايي خيلي شيرين: شكر و غذاهاي حاوي قند از قبيل بيسكويت، كيك، شيريني، آبنبات، نوشيدني‌هاي خيلي شيرين و شكلات از جمله عوامل افزايش فعاليت بيش از حد شمرده مي‌شوند.
- مواد غذايي حاوي ساليسيلات‌هاي طبيعي (مواد شبه آسپرين) مثل بادام، سيب، زردآلو، هلو، آلوي تازه، آلوي خشك، پرتقال، توت، گوجه و خيار مي‌بايد از برنامه غذايي كودكتان حذف گردد.
- مواد غذايي خاوي تارترازين Tartrazin (نوعي رنگ مصنوعي) نبايستي در برنامه روزانه تغذيه كودكتان مورد مصرف قرار داده شوند. اين ماده به شدت باعث افزايش ناآرامي و بيش فعالي مي‌گردد. غذاهاي بسته‌بندي شده و آماده، پنير پيتزا، ماهي دودي شده، آدامس، آبنبات، آب ميوه‌هاي مصنوعي، چاشني‌هاي غذايي، برخي سس‌هاي آماده، كمپوت ميوه‌جات، كنسرهاي نخودفرنگي، شيريني‌هاي بسته‌بندي شده، دسرهاي آماده حاوي اين ماده رنگي ممكن است باشند.
- نوشابه‌هاي حاوي گازكربنيك، مواد غذايي حاوي اسيد بنزوئيك كه به‌عنوان نگهدارنده در بسياري از مرباها، سس‌ها، پوره ميوه‌ها، آب‌ميوه‌ها، ترشي و ماست ميوه‌اي آماده با برهم زدن توازن كلسيم و منيزيم بدن، فرزندتان را به فعاليت بيش از اندازه واميدارد. ضمناً قهوه و چاي و ساير مواد غذايي حاوي كافئين ممكن است علايم بيش فعالي را تشديد نمايد.
ساير عوامل نامناسب و تاثيرگذار
در بعضي از موارد ديده مي‌شود كه مواد خوشبو كننده هوا، عطر، خميردندان، شامپو و صابون نيز ممكن است به تشديد بيش فعالي منجر گردد.
مواد غذايي مفيد
- كنجد، تخمه كدو و تخمه آفتابگردان به علت دارا بودن اسيدهاي چرب امگا 6 در بسياري از كودكان بيش فعال اثر تسكيني و تعديلي دارند.
- ماهي‌هاي چرب با داشتن امگا 3 فراوان كه براي عملكرد عصب بسيار ضروري مي‌باشند بشرط آنكه به صورت بخارپز، فرپز يا كباب شده تهيه گردند. البته ماهي‌هاي مورد مصرف نبايستي از محيط‌هاي آلوده به تركيبات جيوه‌اي صيد شده باشند. در صورت عدم دسترسي به ماهي فاقد آلودگي تخمه كدو و كتان نيز حاوي چربي‌هاي امگا 3 مي‌باشند.
پروتئين مورد نياز
بچه شما نيازمند پروتئين مي‌باشد. ولي منابع پروتئين‌هاي مفيد حيواني براي فرزندتان عبارتند از: گوشت‌هاي بدون چربي، ماهي، مرغ بدون پوست و تخم‌مرغ و از منابع گياهي حبوبات مخصوصاً سويا، عدس و لوبيا، دانه‌ها و مغزها نيز از منابع خوب پروتئين محسوب مي‌گردند. مخصوصاً تلفيق حبوبات با غلات ارزش پروتئيني آنها را افزون‌تر نيز مي‌سازد.
غلات و فرآورده‌هاي آن
انواع نان‌ها (مخصوصاً نان جو)، برنج، ماكاروني و ذرت، ضمناً سيب‌زميني تنوري و آب پز نيز از جمله منابع غذايي مفيد تلقي مي‌گردد.
منابع غذايي حاوي اسيدهاي چرب ضروري
- منابع غذايي حاوي اسيدهاي چرب ضروري عبارت مي‌باشند از روغن‌هاي گياهي مايع مثل روغن‌هاي گردو، زيتون خالص، آفتابگردان، كنجد و غيره.
منابع غذايي منيزيم
مواد غذايي حاوي منيزيم از جمله آرام بخش‌هاي طبيعي تلقي مي‌گردند مثلاً كاهو به صورت سالاد مخلوط با كنجد، تخم كتان و جوانه گندم، سيب‌زميني پخته، نخودفرنگي يا اسفناج به صورت آش و سوپ و براني، كليه سبزيجات داراي برگ سبز تيره، آبزيان و همچنين انواع آجيل تازه و خام از منابع خوب منيزيم تلقي مي‌گردند.
