کم خونی یا آنمی از بیماری های نسبتاً شایع در جهان است که با علائمی از قبیل خستگی، رنگ پریدگی و یا تنگی نفس می تواند خودش را نشان دهد.
کمبود آهن می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. رایج ترین حالت کم خونی به دلیل فقر آهن است.
همچنین از دلایل دیگر کمبود آهن می توان به دریافت نکردن آهن کافی از رژیم غذایی، خونریزی داخلی یا خونریزی های شدید در دوران قاعدگی و مشکلات روده ای اشاره کرد.
کم خونی فقر آهن به هر علت که باشد، دارای علائم و تظاهرات بالینی خاصی است که در این مطلب با 9 مورد از علائم کمبود آهن آشنا می شویم.
برای دسترسی سریع تر به محتوای متن از لینک های زیر استفاده کنید:
کم خونی به دنبال کاهش سطح گلبول های قرمز خون ایجاد می شود. این سلول‌ها حاوی آهن و هموگلوبین هستند.
هموگلوبین پروتئینی است که وظیفه حمل اکسیژن را در خون برعهده دارد.
زنان و افراد مبتلا به بیماری های مزمن مانند سرطان، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کم خونی هستند.
آنمی انواع و علل مختلفی دارد. برخی از انواع کم خونی خفیف هستند و به راحتی قابل درمان هستند، در حالی که برخی دیگر می توانند عواقب جدی برای سلامتی داشته باشند.
9 نشانه اصلی کم خونی یا فقر آهن
- خستگی غیرعادی
احساس خستگی مفرط یکی از رایج ترین علائم کم خونی است که بیش از نیمی از افراد دچار فقر آهن آن را تجربه کرده اند.
این حالت به این دلیل رخ می دهد که کمبود آهن بر ساخت هموگلوبین تاثیر منفی گذاشته، در نتیجه اکسیژن رسانی به بافت ها به طور مناسب انجام نشده و احساس خستگی و بی حالی ایجاد می شود.
- رنگ پریدگی
یکی دیگر از علائم رایج کمبود آهن، رنگ پریدگی چهره، پوست و پشت پلک افراد است.
هموگلوبین در گلبول های قرمز باعث ایجاد رنگ قرمز است و کمبود آن باعث کمرنگی و رنگ پریدگی می شود.
رنگ پریدگی در این افراد می تواند در سرتا سر بدن و یا فقط در برخی نقاط مثل صورت، لب ها، پشت پلک و یا ناخن باشد.
- تنگی نفس
با توجه به کاهش هموگلوبین و کاهش اکسیژن در دسترس بافت ها، فرد در اثر فعالیت بدنی مثل ورزش یا پیاده روی و حتی فعالیت های روزانه در محل کار یا در خانه خیلی زود احساس نفس تنگی و یا حالات نفس نفس زدن می کند.
این می تواند یکی از علائم رایج کمبود آهن باشد.
- تپش قلب
در کمبود آهن و کمبود اکسیژن، قلب باید کار بیشتری برای اکسیژن رسانی به بافت ها انجام دهد که نتیجه این حالت تپش زیاد، غیرعادی و قابل احساس قلب است.
- پوست و موی خشک و آسیب دیده
کمبود اکسیژن در پوست و مو منجر به تضعیف و آسیب دیدن آنها می شود.
البته ریزش مقدار مشخصی مو در شبانه روز طبیعی است، اما اگر ریزش مو بیش از حد و همراه با آسیب پوستی و تغییر رنگ باشد باید آن را جدی گرفت.
- سوزش و تورم زبان و دهان
گاهی اوقات کمبود آهن منجر به التهاب، کم رنگی، تورم و یا نرمی بیش از حد زبان می شود.
همچنین سوزش، خشکی و ایجاد ترک یا زخم در دهان از نشانه های دیگر کمبود آهن هستند.
- پاهای بیقرار
یکی از علت های ایجاد سندروم پاهای بیقرار(restless leg syndrome)، کمبود آهن است.
در سندرم پاهای بیقرار فرد در حال استراحت، مدام پاهای خود را حرکت می دهد که اغلب همراه با حالات ناخوشایندی مثل گزگز شدن پا همراه است.
نشانه های پاهای بیقرار در شب هنگام تشدید شده و فرد حتی در خوابیدن به مشکل برمی خورد.
- تغییر شکل و شکنندگی ناخن
یکی از علائمی که امروزه کمتر مشاهده می شود، شکننده شدن و تغییر شکل ناخن هاست.
ناخن ها در کمبود آهن طولانی مدت به راحتی شکسته شده و یا به حالت قاشقی شکل خمیده می شوند.
تغییر شکل ناخن در این وضعیت، حاکی از کمبود آهن شدید و طولانی مدت است.
- سردرد و سرگیجه
این علائم کمتر از نشانه های قبلی در افراد دچار کمبود آهن دیده می شود و از آنجا که سردرد و سرگیجه می تواند عوامل زیادی داشته باشد، تشخیص کمبود آهن از این علامت به تنهایی کار آسانی نیست.
علت بروز این حالت گشاد شدن عروق مغزی برای دسترسی به اکسیژن بیشتر است.
- کم خونی ناشی از کمبود آهن
کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع آنمی است و زمانی اتفاق می افتد که آهن کافی دریافت نمی کنید.
عوامل مختلفی می توانند باعث کاهش سطح آهن در بدن شما شود، از جمله:
• از دست دادن خون
• دریافت کمتر از مقدار توصیه شده روزانه آهن در رژیم غذایی
• داشتن یک بیماری که می تواند جذب آهن را دشوارتر کند، مانند انجام IBD یا جراحی قبلی بای پس معده
بسیاری از افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن خفیف یا متوسط هیچ علامتی ندارند. در این افراد، آنمی اغلب طی آزمایشات معمول خون تشخیص داده می شود.
- کم خونی ناشی از کمبود ویتامین
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین به دلیل داشتن سطوح پایین تر از حد طبیعی فولات یا ویتامین B12 ایجاد می شود.
این نوع آنمی معمولاً به دلیل دریافت کم این مواد مغذی در رژیم غذایی است.
- کم خونی همولیتیک
در کم خونی همولیتیک، گلبول های قرمز خون سریع تر از آن‌چه بدن بتواند آنها را جایگزین کند، از بین می روند.
علل مختلفی برای همولیتیک وجود دارد، از جمله:
• عفونت هایی مانند مالاریا
• قرار گرفتن در معرض سموم
• شرایط ارثی مانند بیماری سلول داسی شکل و تالاسمی
• آسیب فیزیکی به گلبول های قرمز، مانند استفاده از دستگاه بای پس قلب، ریه یا دریچه های مصنوعی قلب
• فعالیت خود ایمنی که در آن بدن آنتی بادی هایی تولید می کند که به گلبول های قرمز حمله کرده و آنها را از بین می برند.
- کم خونی آپلاستیک
کم خونی آپلاستیک زمانی اتفاق می افتد که مغز استخوان، گلبول های قرمز کافی تولید نمی کند.
این به دلیل آسیب به سلول های بنیادی در مغز استخوان است که به طور معمول به گلبول های قرمز تبدیل می شوند. به دلیل این آسیب، گلبول های قرمز کمتری ساخته می شود.
کم خونی آپلاستیک بیشتر در اثر فعالیت خود ایمنی ایجاد می شود که در طی آن سیستم ایمنی بدن شما به سلول های بنیادی در مغز استخوان حمله می کند.
چگونه از ابتلا به کم خونی پیشگیری کنیم؟
بسیاری از انواع کم خونی از جمله انواع وراثتی قابل پیشگیری نیستند؛ با این حال در سایر موارد شما می توانید با رعایت یک رژیم غذایی مناسب شامل انواع ویتامین ها و مواد معدنی ضروری از ابتلا به کم خونی جلوگیری کنید.
از این رو لازم است مصرف مواد زیر را در رژیم غذایی خود مد نظر قرار دهید:
• آهن: از جمله مواد غذایی غنی از آهن می توان به گوشت، حبوبات و سبزیجات برگ سبز اشاره کرد.
• فولات: این ویتامین در میوه ها، آبمیوه ها، سبزیجات با برگ تیره، نخود سبز، لوبیا قرمز، بادام زمینی و غلات غنی شده از جمله برنج، پاستا و نان یافت می شود.
• ویتامین ب 12: گوشت، لبنیات، غلات غنی شده و سویا از جمله محصولات غذایی حاوی ویتامین ب12 هستند.
• ویتامین سی: مرکبات گروه غذایی سرشار از ویتامین سی هستند.
برای اطلاع از اینکه چه مواد غذایی برای درمان کم خونی مناسب است، مقاله معرفی بهترین ماده غذایی برای درمان کم خونی در سایت دکترمهندس را مطالعه کنید.
