تخمک اهدایی چیست و فرایند انجام

اهدای تخمک فرآیندی است که در آن یک خانم بارور، تخمک یا نطفه را به خانمی دیگر اهدا می کند تا بتواند به باردار شدن او کمک کند. این بخشی از فناوری تولید مثل کمکی مانند ای وی اف است. در این مقاله ، معیارهای انتخاب اهداکننده ، روش اهدا و موارد قانونی پس از اهدای تخمک را بررسی می کنیم.

چه کسانی از تخمک اهدایی استفاده می کنند ؟

واقعیت این است که هر خانمی که می خواهد باردار شود می تواند از  تخمکهای اهدایی استفاده کند. اما متأسفانه ، اکثر خانم هایی که از تخمک اهدایی استفاده می کنند ، تخمک های با کیفیت پایین دارند. خانم هایی که شرایط یا بیماری های زیر را دارند از تخمک اهدایی استفاده می کنند:

1.  یائسگی زودرس یا نارسایی زودرس تخمدان (POF)
2. کیفیت بسیار ضعیف تخمک
3. سابقه بیماری ژنتیکی
4. تخمدان هایی که به تحریک پاسخ نمی دهند
5.  عدم تعادل هورمونی
6.  سن بالای 40 سال

فرایند انتخاب تخمک اهدایی چگونه است؟

اولین قدم تصمیم گیری در مورد اولویت خصوصیات فرد اهداکننده تخمک است. اهدا کننده تخمک می تواند یکی از اعضای خانواده، دوست یا شخصی ناشناس باشد. موارد زیر باید برای اهدا کننده تخمک بررسی شود:

•  سابقه نقص هنگام تولد یا بیماریهای ارثی
•  سابقه پزشکی و اجتماعی
• معاینه ی جسمی
•  غربالگری روانشناختی
•  آزمایش بیماریهای مقاربتی

 در این روش به طور معمول پزشک تخمک یا تخمک ها را از اهدا کننده خارج می کند ، آنها را در آزمایشگاه بارور می کند و سپس نطفه های حاصل را به رحم گیرنده منتقل می کند. پزشکان این کار را با استفاده از یک روش کاشت مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) انجام می دهند.

بعضی اوقات ، متخصصان برخی از نطفه ها را برای استفاده های بعدی یا کاشت در خانم های دیگر فریز می کنند. اهدای تخمک اغلب برای خانم هایی استفاده می شود که به دلایل مختلف نمی توانند از تخمک های خود استفاده کنند. به عنوان مثال به علت نارسایی تخمدان، جلوگیری از ایجاد ناهنجاری های مادرزادی در جنین یا سن بالای مادر.

در مطالعه ای در سال 2014 در مجله باروری و استریل نشان داده شد که 93 درصد از کل مراکز باروری در ایالات متحده تخمک اهدایی ارائه می دهند. همان مطالعه نشان داد این روش منجر به زایمان موفق در 49.4-50 درصد از مواقع شده است.

فرایند انجام اهدا تخمک چگونه است؟

متخصصان در مراکز باروری روند انتخاب اهدا کننده مناسب را پیشنهاد می کنند و مراحل قانونی را با دقت طی می کنند. قبل از شروع، بیشتر اهدا کنندگان باید داروهایی مصرف کنند که چرخه قاعدگی طبیعی آنها را متوقف کند. عوارض جانبی این دارو ممکن است شامل موارد زیر باشد:

•  گرگرفتگی
•  سردرد
• خستگی
•  بدن درد 

اهدا کننده سپس یک سری داروهای باروری مصرف می کند که تخمدان ها را تحریک می کند و باعث تولید چندین تخمک به صورت همزمان می شود. این حالت تحریک بیش از حد نامیده می شود. اهدا کنندگان باید این داروها را زیر پوست یا عضله تزریق کنند.

برخی از خانمها ممکن است عوارض جانبی خفیفی از قبیل کبودی در محل تزریق ، نوسانات خلقی و درد سینه ها را تجربه کنند. در موارد نادر ، ممکن است خانم دچار سندرم شدید تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) شود. این حالت زمانی اتفاق می افتد که تخمک به تعداد زیاد در تخمدان ها ایجاد شود. خانم هایی که دچار OHSS شوند نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند.

احتمال بارداری در اهدا کنندگان قبل از بازیابی تخمک وجود دارد، بنابراین بهتر است از مقاربت اجتناب شود یا از یک روش ضدبارداری ، مانند کاندوم استفاده شود. در طی چرخه اهدا ، اهدا کننده باید به طور مرتب آزمایش خون و معاینات سونوگرافی انجام دهد تا واکنش های او نسبت به داروها کنترل شود.

هنگام استخراج تخمک

اندکی قبل از بازیابی تخمک ها ، آخرین تزریق انجام می شود. پزشک آسپیراسیون تخمدان را از طریق واژن انجام می دهد تا تخمک را از تخمدان های اهدا کننده خارج کند. پزشک یک پروب سونوگرافی را درون مهبل وارد می کند و از سوزنی برای خارج کردن تخمک از هر فولیکول استفاده می کند.

در طی این عمل که حدود 30 دقیقه طول می کشد ، پزشک به اهداکننده مسکن، آرام بخش یا بی حس کننده می دهد. در این روش اهدا کننده نیازی به بستری شدن در کلینیک یا بیمارستان ندارد.

بعد از اهدا تخمک

برخی از خانم ها نیاز دارند بعد از  عمل، برای بهبودی، چندین روز استراحت کند. برخی دیگر بلافاصله بعد از عمل به فعالیتهای عادی خود باز می گردند. بعضی از برنامه ها مراقبت های اولیه را به اهدا کنندگان ارائه می دهند ، اما برخی دیگر این کار را نمی کنند. از آنجا که روند اهدای تخمک می تواند تأثیر روانشناختی داشته باشد ، ممکن است برخی از خانمها صحبت با مشاور یا روان درمانی را پس از انجام عمل مفید بدانند.

خطرات اهدای تخمک چیست؟

قبل از اینکه پزشک از لقاح آزمایشگاهی استفاده کند، از تخمک های اهدایی استفاده می شود. این روش کم خطر است. خطرات اهدای تخمک نسبتاً کم است. روشها و داروها برای اهداكنندگان تخمک همانند روشها و داروهایی است كه برای فرآیند IVF با تخمک خود مادر استفاده می شود و خطرات دو روش نیز مشابه است.

استفاده از بی حسی در طی فرآیند بازیابی تخمک خطر کمی دارد ، اما مشکلات جدی شایع نیست. برخی از خانمها در هنگام ورود سوزن به داخل تخمدان، خونریزی می کنند. در موارد نادر ، ممکن است به روده ، مثانه یا رگهای خونی آسیب وارد شود. با این حال ، آسیب جدی یا خونریزی شدید بعید نیست. ممکن است بعد از خارج کردن تخمک عفونت ایجاد شود. پزشک ممکن است برای جلوگیری از این بیماری آنتی بیوتیک تجویز کند.

بعضی اوقات ، داروهایی که پزشک برای ارتقاء تخمک گذاری در اهدا کننده تخمک تجویز می کند ، می تواند باعث OHSS شود که می تواند خفیف ، متوسط یا شدید باشد. در همه موارد با پزشک مشورت کنید. موارد جدی ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشد ، علائمی که شامل موارد زیر است:

•  مشکل در تنفس
•  افزایش سریع وزن
• دل درد
• استفراغ

اهدا تخمک چه معیارهایی دارد؟

ممکن است عوامل مختلف بر توانایی خانم در اهدای تخمک تأثیر بگذارد. این عوامل احتمال بارداری موفقیت آمیز را افزایش داده و خطر ناهنجاری های مادرزادی را کاهش می دهد. معمولاً اهدا کنندگان بین 21 تا 35 سال سن دارند. زنان در این گروه سنی بهتر به داروهای باروری پاسخ می دهند و اغلب کیفیت و کمیت تخمک آن ها بالاتر است.

اهداکنندگان باید عاری از عفونت هایی مانند HIV و هپاتیت C باشند همچنین نباید خطر ابتلا به بیماریهای ژنتیکی داشته باشند. به عنوان مثال نباید ژن فیبروز کیستیک را حمل کنند. اگر خانم در معرض خطر HIV یا سایر عفونت ها باشد، از نظر قانونی نمی تواند اهداکننده تخمک باشد. همچنین اگر فرد نتواند سابقه پزشکی (با جزئیات) از خانواده خود ارائه دهد، قادر به اهدای تخمک نیست.

مسائل قانونی و شرعی برای اهدا کنندگان تخمک

وضعیت قانونی اهدای تخمک در کشورها متفاوت است. در ایالات متحده ، دریافت پول برای اهدای تخمک قانونی است. کلینیک های اهدای تخمک با همه اهداکنندگان قراردادی امضا می کنند که تضمین می کند هیچگونه حقوقی یا مسئولیتی نسبت به فرزندان و جنین های حاصل از آن نداشته باشند. اگرچه خانمی که تخمک را دریافت می کند رابطه ژنتیکی با جنین ندارد، اما اسناد قانونی او را به عنوان مادر واقعی ثبت می کنند.

هویت اهدا کننده

در ایالات متحده آمریکا ، اهدا کنندگان ممکن است ناشناس باشند. آنها همچنین ممکن است گیرنده را بشناسند یا با آن ها آشنا شوند. بسیاری از برنامه های اهدای تخمک هویت اهدا کننده را محرمانه نگه می دارند. در موارد دیگر ، گیرندگان تخمک اطلاعات مشخصی درباره اهدا کننده دریافت می کنند اما با یکدیگر ملاقات نمی کنند یا نام یکدیگر را می دانند. برخی از برنامه ها اجازه می دهند گیرنده و اهداکنندده یکدیگر را ببینند. در برخی شرایط ، گیرندگان ممکن است به اهدا کننده اجازه دهند تا پس از رسیدن کودک به سن مشخص ، با او ارتباط برقرار کند.

در موارد دیگر ، اهداکننده ممکن است قبلاً با گیرنده ارتباط داشته باشد. این در حالتی است که خانم از یک دوست یا یکی از اعضای خانواده بخواهد تخمک اهدا کنند. در این مواقع ، کلینیک ها غربالگری ، معالجه و انتقال مستقیم را برنامه ریزی می کنند.

همواره بحث هاي فراواني در رابطه با اهدا كننده تخمك جريان داشته است كه آيا بهتر است فرد اهدا كننده يا دونور  شناخته شده يا ناشناس باشد. بسياري از دريافت كنندگان تمايل به دريافت تخمك از اهدا كنندگان ناشناس هستند چرا كه تمايل دارند حريم خصوصي خود را حفظ كنند. اما در مقابل عده اي نيز اصرار به شناختن اهدا كننده دارند.  براي آنها سابقه اجتماعي، فرهنگي اهدا كننده تخمك و ويژگي هاي ژنتيكي اش اهميت زيادي دارد. 
موضوع ديگر آشكار كردن يا پنهان داشتن موضوع از كودك حاصل از اين عمل است. در مواردي كه بنابر ملاحظاتي اين حقيقت كتمان مي شود همواره اين خطر وجود دارد كه حقيقت ناخواسته آشكار شود. اين موضوع به ويژه در خانواده هايي كه تفاهم و توافق وجود ندارد بيشتر اهميت مي يابد.

به هر حال مهم اين است كه استانداردهاي سلامت جسمي و رواني در مورد اهدا كنندگان رعايت شود و براي پيشگيري از مشكلات آتي رضايت نامه از اهدا كننده و گيرنده دريافت شود.

من سعی کردم از تخمک اهدایی برای بارداری استفاده کنم، اما در مورد من ناموفق بود. چه گزینه های جایگزینی دارم؟

پاسخ: گزینه ها می توانند شامل تکرار فرایند باشند. برخی از چرخه ها شامل استفاده از تخمک های تازه اهدایی است در حالی که برخی از آنها از تخمک های منجمد استفاده می کنند. می توانید چرخه را تا سه بار تکرار کنید.  برخی از افراد نیز از رحم اجاره ای استفاده می کنند. در روش رحم اجاره ای می توان از تخمک مادر و مایع منی مرد یا تخمک اهدایی یا نطفه فریز شده یا ترکیب های دیگر استفاده کرد.

خلاصه

اهدای تخمک یک روش با میزان موفقیت بالا است. در این روش پزشک تخمک را با دقت از اهدا کننده خارج می کند. هزینه اهدای تخمک تازه  متغیر است. اهدا کننده تخمک برای متوقف کردن چرخه قاعدگی و تحریک تخمدان ها از دارو استفاده می کند.

این عمل تحت آرام بخش ، بی حسی یا با استفاده از مسکن ها انجام می شود. اهدا کننده به چند روز بهبودی نیاز دارد. اهدا و کاشت تخمک می تواند عوارض جانبی جسمی و روانی داشته باشد ، اما روشی کاملاً بی خطر است. گیرنده ممکن است اهدا کننده را بشناسد یا نشناسد. بسیاری از اهدا کنندگان برای زمان و تخمک خود هزینه مالی دریافت می کنند. روند غربالگری برای به حداقل رساندن خطر ناهنجاری های مادرزادی و بیماری های ژنتیکی انجام می شود. البته باید گفت این مقاله و مطالب آن مربوط به ایالت متحده است و با قوانین و موازین اسلامی در برخی موارد مغایر است.