هر آنچه که مادر در طول دوران بارداری می‌خورد و می‌آشامد، منبع غذایی اصلی جنین است. بنابراین بسیار مهم است که مادران از مایعات و غذاهایی استفاده کنند که مواد مغذی لازم برای رشد و تکامل نوزاد را فراهم کند. داشتن روش مناسب برای تغذیه دوران بارداری یکی از بزرگ‌ترین موهبت‌هایی است که می‌توان به جنین اهدا کرد.
در بهترین شرایط، پیش از اقدام به بارداری، مادر تغذیه صحیح را پیش می‌گیرد؛ اما مهم نیست در ماه چندم بارداری هستید و چقدر تا زایمان زمان‌دارید، هیچ وقت برای تغذیه سالم دوران بارداری دیر نیست. مصرف مواد مغذی در دوران بارداری هم سلامت مادر و هم سلامت جنین را تأمین می‌کند.
شما میتوانید برای اطلاع از مواد غذایی که باید در دوران بارداری مصرف شوند و برای رشد جنین و سلامت مادر ضروری هستند، به مقاله تغذیه دوران بارداری سایت پزشکی دکتر سوشا مراجعه نمایید.
غذاهایی که باید در دوران بارداری محدود شوند:
کافئین :
مصرف کمتر از 200 میلی‌گرم کافئین در روز (تقریباً معادل یک فنجان قهوه) خطری برای بارداری به همراه ندارد. مصرف متوسط کافئین توسط مادران باردار مشکلی مثل سقط جنین یا زایمان زودرس ایجاد نمی‌کند.
ماهی تن :
ماهی منبع خوبی از پروتئین است. برخی ماهی‌ها مثل ماهی سالمون و ساردین حاوی اسید چرب امگا-3 است که برای سلامت قلب مفید است. مصرف بین 220 تا 340 گرم از غذاهای دریایی در هفته سالم است. ماهی تن چون حاوی مقادیر زیادی سرب است، بیشتر از 170 گرم در هفته نباید مصرف شود. سرب فلزی است که می‌تواند برای رشد مغز جنین زیان‌بار باشد.
غذاهایی که نباید در دوران بارداری مصرف شوند
الکل
مصرف الکل در دوران بارداری کاملاً ممنوع است. الکل می‌تواند از طریق بند ناف، از بدن مادر به بدن جنین منتقل شود. مصرف مقادیر زیاد الکل با مشکلات فیزیکی جنین و همچنین اختلالات رفتاری و کندذهنی در یادگیری رابطه مستقیمی دارد.
غذاهای غیر پاستوریزه
ابتلا به دو نوع مسمومیت در خانم‌های باردار شایع است: لیستریوز که توسط باکتری لیستریا ایجاد می‌شود و همچنین توکسوپلاسموز که توسط یک انگل به وجود میاید. عفونت لیستریا می‌تواند منجر به سقط جنین، به دنیا آوردن جنین مرده، زایمان زودرس، بیماری یا مرگ در نوزادان شود. برای جلوگیری از ابتلا به لیستریوز، بهتر است از مصرف این مواد غذایی در دوران بارداری جلوگیری شود:
- شیر غیرپاستوریزه و محصولات لبنی مثل پنیر فتا، پنیر فرانسوی، بلو چیز، و دیگر محصولات غیر پاستوریزه.
- هات‌داگ‌هایی که مراحل تهیه آن نامشخص است و از پاستوریزه بودن آن‌ها مطمئن نیستید.
- سالادهای آماده‌ای که در سوپرمارکت‌ها برای فروش وجود دارند.
- انواع گوشت‌های فرآوری شده غیر پاستوریزه
گوشت خام
مادری که به انگل توکسوپلاسموز آلوده شده باشد، می‌تواند آن را به نوزاد خود منتقل کند. این نوزاد ممکن است بعدها در زندگی خود به مشکلاتی مانند اختلالات بینایی و ناتوانی‌های ذهنی دچار شود. برای پیشگیری از ابتلا به توکسوپلاسموز، توصیه می‌شود خانم‌های باردار مواد غذایی زیر را مصرف نکنند:
- گوشت خام یا گوشتی که به خوبی پخته نشده است.
- ماهی خام مثل سوشی.
- صدف و حلزونی که خام باشد یا به خوبی پخته نشده باشند.
برخی مواد غذایی هستند که ریسک ابتلا به انواع دیگری از عفونت‌ها مانند باکتری سالمونلا یا اشرشیاکولای را افزایش می‌دهند. برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری‌ها، خانم‌های باردار باید از مصرف این مواد غذایی خودداری نمایند:
- تخم‌مرغ خام یا تخم‌مرغی که به خوبی پخته نشده باشد.
- مواد غذایی که حاوی تخم مرغ خام هستند مثل موس شکلات، تیرامیسو و بستنی خانگی.
- غذاهایی مثل شبدر یا یونجه
- آبمیوه یا سرکه‌های غیر پاستوریزه
باورهای غلط در مورد تغذیه دوران بارداری
1- تهوع صبحگاهی
وقتی یک خانم باردار، تهوع صبحگاهی را تجربه می‌کند، بزرگ‌ترین اشتباه این است که تصمیم بگیرد چیزی نخورد تا دچار حالت تهوع نشود. دلایل اصلی تهوع صبحگاهی شناخته شده نیستند، اما به نظر می‌رسد تغییرات هورمونی و کاهش سطح قند خون بر آن مؤثر باشند. این موارد باعث بروز حالت تهوع در برخی خانم‌ها، به خصوص در ماه‌های اولیه بارداری آن‌ها می‌شود.
تهوع صبحگاهی فقط محدود به صبح‌ها نیست و در هر زمانی از روز می‌تواند اتفاق بیفتد. برای پیشگیری از به وجود آمدن حالت تهوع، بهتر است وعده‌ها از مقادیر کوچک غذاهای فاقد بو که گوارش آن‌ها راحت است، تشکیل شوند.
شما همواره میتوانید از مشاوره پزشکان سایت پزشکی دکتر سوشا استفاده نمایید. سوالات خود را در بخش مشاوره پزشکی دکتر سوشا ثبت کنید.
2- ویار دوران بارداری
تمایل شدید برای مصرف غذای خاص یا منزجر شدن از غذایی در دوران بارداری کاملاً طبیعی است. بیشتر ویارها برای مواد شیرین، غذاهای شور، گوشت قرمز یا نوشیدنی‌های خاص هستند. ویار کردن نوعی غذا در واقع روش بدن برای این است که بگوید به آن ماده غذایی، مثلاً مقادیر بیشتری از پروتئین یا مایعات بیشتر نیاز دارد.
3- به اندازه دو نفر باید غذا خورد
وقتی در مورد خانم بارداری میگویند به اندازه دو نفر غذا می‌خورد، به این معنی نیست که آن خانم باید دو برابر مقدار همیشگی غذا مصرف کرده و کالری دریافت نماید.
تغذیه دوران بارداری سه ماهه اول تفاوت چندانی با تغذیه غیر بارداری ندارد. کالری مورد نیاز جنین در این زمان برابر با همان مقداری است که مادر به صورت عادی دریافت می‌کند. افزایش وزن در سه‌ماهه اول بارداری چیزی حدود نیم کیلوگرم تا دو کیلوگرم است.
در سه‌ماهه دوم، حدود 200 کالری و در سه‌ماهه آخر حدود 300 کالری به مواد غذایی روزانه اضافه می‌شود.
شما همواره میتوانید با مراجعه به مرجع پزشکی و سلامت دکتر سوشا از آخرین مقالات و اخبار پزشکی مطلع شوید.
افزایش وزن دوران بارداری
وزن مادر در دوران بارداری در حال نوسان است و بالا و پایین می‌شود. بنابراین پیش‌بینی اینکه وزن به چه سمتی خواهد رفت، قابل انجام نیست. با افزایش وزن مادر نمی‌توان تشخیص داد که وزن نوزاد در حال افزایش است یا اینکه به بدن مادر توده‌های چربی اضافه شده است. همواره به مادران توصیه می‌شود در چکاپ های ماهیانه به سلامت نوزاد اهمیت بدهند نه افزایش وزن او.
میزان کالری مورد نیاز برای مادر در روز، به قد او، وزن پیش از بارداری و میزان فعالیت روزانه او بستگی دارد. به‌طورکلی، خانم‌هایی که وزن کمی دارند، به کالری بیشتر و خانم‌هایی که وزن بالایی دارند، به کالری کمتری در دوران بارداری نیازد دارند. متخصصان تغذیه برای خانم‌های باردار توصیه می‌کنند که:
- خانم‌هایی که وزن کمی (BMI کمتر از 5/18) دارند، باید بین 7/12 تا 18 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشند.
- خانم‌هایی که وزن آن‌ها متناسب است (BMI بین 5/18 تا 9/24) باید بین 3/11 تا 8/15 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشند.
- خانم‌هایی که وزن آن‌ها کمی بیشتر از حد نرمال است (BMI 25 تا 9/29) باید بین 8/6 تا 3/11 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشند.
- خانم‌های چاق (BMI 30 و بیشتر) باید بین 5 تا 9 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشند.
روال افزایش وزن مادر
در حالت عادی، در سه‌ماهه اول بارداری خانم‌ها چیزی بین 450 گرم تا 2 کیلوگرم افزایش وزن دارند. خانم‌هایی که وزن کمی دارند یا وزن عادی دارند، باید در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری به صورت هفتگی ، حدود نیم کیلوگرم وزن اضافه می‌کنند. خانم‌هایی که وزن زیادی دارند، در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری به صورت هفتگی حدود 250 گرم وزن اضافه می‌کنند.
دو قلوها
میزان افزایش وزن خانم‌هایی که بارداری دو قلو دارند به ترتیب زیر است:
- خانم‌هایی که کمبود وزن دارند بین 6/22 تا 1/28 کیلوگرم
- خانم‌هایی که وزن عادی دارند بین 7/16 تا 5/24 کیلوگرم
- خانم‌هایی که کمی اضافه‌وزن دارند بین 14 تا 6/22 کیلوگرم
- خانم‌های چاق 3/11 تا 19 کیلوگرم
تغذیه دوران بارداری برای هوش جنین
در طب سنتی مصرف کندر برای افزایش هوش نوزاد توصیه شده است. طبق دستور طب سنتی، کندر را تنها باید در ماه سوم بارداری و به مدت دو هفته مصرف کرد. روش مصرف کندر، جویدن روزانه یک نخود از آن است.
