نفخ شکم از بیماری هایی است که ممکن است برای هر فردی در هر سنی به دلیل خوردن برخی غذاها و یا شیوه های غلط زندگی ایجاد شود که به راحتی با تغییر آن ها می توان میزان نفخ را کاهش داده و از به وجود آمدن دوباره آن جلوگیری کرد. اما در بعضی مواقع مثل بارداری یا روزهای قبل از پریودی در بعضی خانم ها نفخ یک عارضه طبیعی است. منتها در این موارد هم می توان با انتخاب رژیم غذایی صحیح و برخی ورزش ها میزان آن را کاهش داد. معمولا افراد دچار نفخ از سر و صدای شکم بخصوص اگر دارای فعالیت های اجتماعی باشند و درد و سفت شدن آن در بعضی مواقع شکایت می کنند. نفخ شکم بیشتر به دلیل افزایش گاز در بخشی از دستگاه گوارش است و به همین دلیل در این حالت شکم هم بزرگ تر از حد طبیعی خود به نظر می رسد.
در این مقاله گروه سلامت اوما قصد دارد تکنیک هایی برای خلاص شدن از شر نفخ را به شما اومایی های عزیز ارائه دهد تا بتوانید آن را درمان کنید و یا کاهش دهید.
در این مقاله می خوانیم:
علت نفخ شکم چیست؟
راهنمایی های سریع برای از بین بردن نفخ شکم
راه حل های بلند مدت برای درمان نفخ
خطرات نفخ شکم
علت نفخ شکم چیست؟
نفخ شکم معمولا زمانی اتفاق می افتد که به هر دلیلی مثل خوردن غذاهای نفاخ گاز اضافی در معده یا روده جمع شود. هنگامی که نفخ پس از غذا اتفاق می افتد، معمولا به صورت خود به خودی تا نهایتا 24 ساعت بعد از آن برطرف می شود، اما می توانیم با راهکارهایی به این بهبودی سرعت داده و زودتر نفخ را از بین ببریم. بهترین راه برای مقابله با نفخ شکم این است که ابتدا علت آن را تعیین کنید. عوامل مؤثر برای شروع نفخ عبارتند از:
1- مسائل گوارشی
یبوست، آلرژی غذایی و عدم تحمل برخی ترکیبات غذایی مانند لاکتوز(قند شیر) می تواند منجر به نفخ شود. در این حالت هنگامی که مدفوع زیاد و هضم نشده در روده بزرگ تجمع می کند، می تواند موجب نفخ و احساس ناراحتی شود. گاز اضافی نیز ممکن است در پشت مدفوع ایجاد شود و نفخ بیشتری ایجاد کند.
2- رژیم غذایی
نوشیدنی های گازدار، نمک یا شکر بیش از حد و عدم وجود فیبر کافی در رژیم غذایی می تواند موجب نفخ شود. همچنین برخی مواد غذایی با اینکه فیبر هم دارند می توانند نفاخ باشند. از طرفی برخی سبزیجات و میوه ها نیز نفاخ هستند.
3- تغییرات هورمونی
بسیاری از مردم به علت تغییرات هورمونی و احتباس آب، قبل و بعد از دوره پریودی، دچار نفخ می شوند.
راهنمایی های سریع برای از بین بردن نفخ شکم
بسیاری از درمان های خانگی می تواند درد و ناراحتی و عوارض نفخ را تا حد زیادی کنترل کند. بنابراین با انجام نکات زیر می توانید سریع تر از شر نفخ شکم خلاص شوید:
1. پیاده روی کنید
فعالیت فیزیکی سبک مانند پیاده روی می تواند حرکت مواد غذایی در روده ها را تنظیم کند و این حرکت منظم باعث آزاد شدن گاز اضافی و مدفوع می شود. حرکت مواد غذایی در روده ها بخصوص در زمان یبوست فرد بسیار مهم است. می توانید از حرکت های ورزشی برای از بین بردن یبوست نیز استفاده کنید. پیاده روی، یک ورزش ساده و بدون نیاز به تجهیزات است که به راحتی می تواند به کاهش سریع فشار گاز و درد ناشی از آن کمک کند.
2. انجام حرکات یوگا
برخي از حرکات يوگا مي توانند عضلات شکمي را به نحوي تنظيم كنند كه باعث آزاد شدن گاز اضافي از دستگاه گوارش می شود و نفخ شما را کاهش می دهد.
3. از کپسول نعناع استفاده کنید.
کپسول روغن نعناع برای درمان سوء هاضمه و گاز مرتبط با آن که نفخ ایجاد میکند، بسیار مفید است. تولید کنندگان این کپسول ها معمولا آن ها را به عنوان درمان بیماری سندرم روده تحریک پذیر (IBS) به فروش می رسانند، اما افراد بدون IBS نیز می توانند از آنها برای کاهش نفخ استفاده کنند.
نعناع با آرام کردن ماهیچه های روده باعث می شود گاز و مدفوع به طور موثرتری در مسیر خود حرکت کنند. البته در صورتی که دچار سوزش معده هستید، نمی توانید از این دارو استفاده کنید. زیرا سوزش را بدتر می کند.
4. کپسول های امدادی گاز را امتحان کنید!
قرص های دایمتیکون داروهای ضد گاز بدون نسخه هستند که می توانند به حرکت بیش از حد هوا در دستگاه گوارش و تجمع گاز در روده و معده کمک کنند.
مقاله پیشنهادی اوما: چه داروهای گیاهی عفونت معده را ریشه کن میکند؟
5. از ماساژ شکم غافل نشوید!!!
ماساژ شکم به حرکت روده ها کمک می کند. ماساژی که بتواند در مسیر روده بزرگ باعث حرکت آسان مواد غذایی شود، بسیار مفید است. می توانید مراحل زیر را برای گرفتن نتیجه بهتر از ماساژ انجام دهید:
- دست را دقیقا بالای استخوان مفصل ران راست قرار دهید.
- با حرکت دایره ای با فشار خفیف به سمت راست قفسه سینه ماساژ را انجام دهید.
- مستقیما در ناحیه بالای شکم به سمت چپ قفسه سینه ماساژ دهید.
- به آرامی به سمت پایین به سمت استخوان ران چپ حرکت کنید.
- این حرکت را در صورت لزوم تکرار کنید.
هشدار مهم:
اگر ماساژ باعث درد شد، بهتر است آن را بلافاصله قطع کنید.
6. از مکمل های روغنی استفاده کنید.
یک مطالعه در سال 2016، اثربخشی مکمل های حاوی اسانس رازیانه و کورکومین را بر 116 نفر مبتلا به IBS خفیف تا متوسط مورد آزمایش قرار داد. بعد از 30 روز، نتایج آزمایش نشان داد علائم IBS، از جمله نفخ و درد شکمی، در این افراد کاهش پیدا کرده است. البته بهتر است قبل از استفاده از روغن های ضروری حتما با پزشک مشورت کنید. زیرا برخی از ترکیبات و فرمولاسیون های این روغن ها سمی هستند و یا ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند و نباید بصورت خوراکی مصرف شوند.
7. حمام کنید تا آرام شوید!
گرمای حمام می تواند باعث تسکین درد شکم شود. همچنین استراحت می تواند سطوح استرس را کاهش داده و کاهش استرس نیز عملکرد دستگاه گوارش را بهبود می بخشد و به کاهش نفخ شکم کمک می کند.
راه حل های بلند مدت برای درمان نفخ
بعضی مواقع راه حل های سریع برای برخی افراد جوابگو نیستند و ممکن است فرد دائما درگیر این مسئله باشد. این افراد باید با تغییر شیوه زندگی خود میزان نفخ خود را کاهش دهند. شما اومایی عزیز می تونید از گام های زیر برای کاهش نفخ بلند مدت خود استفاده کنید:
8. افزایش تدریجی فیبر
خوردن فیبر بیشتر به جلوگیری از یبوست و نفخ کمک می کند. باید در نظر داشته باشید که خوردن فیبر بیش از حد و یا افزایش مصرف فیبرها بصورت غیر طبیعی نیز می تواند به سرعت موجب افزایش بیشتر گاز و نفخ شود. معمولا در اثر خوردن بیش از 70 گرم فیبر در روز عوارض جانبی نفخ ایجاد می شود. پس باید در حد تعادل استفاده شود.
هنگام افزایش مصرف فیبر، بهتر است این افزایش به آرامی انجام شود و مصرف را در طول چندین هفته افزایش دهید تا بدن بتواند به این تغییر در رژیم غذایی عادت کند.
پیشنهاد پزشک اوما: عصاره های مفید برای از بین بردن یبوست
9. به جای نوشابه آب بخورید!
نوشیدنی های گاز دار دارای گاز هستند که این گاز می تواند در معده جمع شود. دی اکسید کربنی که باعث گازدار کردن نوشابه های گازدار می شود نیز می تواند موجب نفخ معده شود. به طور کلی شکر یا شیرین کننده های مصنوعی در رژیم غذایی علاوه بر اضافه وزن می توانند باعث ایجاد گاز و نفخ شوند. آب آشامیدنی این مسائل را حل می کند و همچنین یبوست را کاهش می دهد.
10. اجتناب از جویدن آدامس
قند موجود در آدامس موجب نفخ بیشتر در معده می شود. همچنین در هنگام جویدن آدامس شما هوای اضافی را قورت می دهید که باعث تجمع گاز در معده و ایجاد نفخ می شود.
11. فعالیت خود را افزایش دهید!
ورزش به بدن شما کمک می کند تا مدفوع و گاز را به راحتی از روده دفع کنید و حرکات روده منظم تر انجام می شود. به علاوه ورزش باعث آزاد شدن سدیم اضافی از بدن از طریق عرق کردن می شود که می تواند به رفع احتباس آب و نفخ ناشی از آن کمک کند. یادتان باشد قبل و بعد از ورزش حتما آب بنوشید. زیرا مصرف مقداری آب قبل و بعد از ورزش از کم آبی بدن جلوگیری می کند که یکی از عوامل اصلی ایجاد یبوست می باشد.
مقاله پیشنهادی اوما: نفخ شکم در دوران بارداری و 14 روش درمان آن
12. در فواصل منظم و به طور صحیح غذا بخورید.
بسیاری از مردم پس از یک وعده غذایی بزرگ، به طور مستمر نفخ می کنند. اگر بتوانید به جای خوردن یک وعده غذایی بزرگ آن را به چند وعده غذایی کوچک تر در فواصل منظم تقسیم کنید، باعث می شود حرکت مواد غذایی در روده بهتر شده و نفخ کمتری ایجاد می شود. به علاوه این کار به کاهش وزن نیز کمک می کند. قورت دادن سریع غذا نیز می تواند باعث ورود هوای اضافی به دستگاه گوارش بشود و قار و قور شکم شنیده خواهد شد. نوشیدن با نی نیز می تواند به قورت دادن هوا و نفخ منجر شود. پس افرادی که دچار نفخ می شوند، نباید از نی استفاده کنند و باید آرام تر غذا بخورند.
13. پروبیوتیک را امتحان کنید.
پروبیوتیک ها باکتری های خوبی هستند که در روده ها زندگی می کنند. مصرف مکمل پروبیوتیک ممکن است برای تنظیم باکتری های کولون که می تواند گاز را تولید کرده و موجب نفخ شود، موثر باشد. پروبیوتیک در فراورده های لبنی مانند ماست غیر شیرین موجود هست.
14. مصرف نمک را کاهش دهید.
سدیم اضافی موجب می شود که بدن آب بیشتری را در خود نگه دارد. به همین دلیل است که سدیم بر توانایی کلیه ها برای از بین بردن مایع و ضایعات تاثیر می گذارد. به طور کلی، بدن شما روزانه به حدود 1300 تا 1500 میلی گرم سدیم نیاز دارد. بنابراین دفعه بعد که احساس نفخ کردید، بهتر است از مصرف مواد غذایی حاوی نمک و سدیم بپرهیزید. خوردن نمک زیاد می تواند باعث تورم و نفخ در شکم و دیگر نقاط بدن مانند دست ها و پاها شود. یکی از دلایلی که در دوران بارداری به افرادی که وزن بیشتری دارند تاکید می شود از خوردن نمک اجتناب کنند نیز همین موضوع می باشد.
15. جلوگیری از بیماری
در بعضی موارد، نفخ ممکن است نشانه ای از یک بیماری باشد. در این حالت برای رفع نفخ، فرد باید از پزشک برای کمک به تشخیص و کنترل وضعیت خود کمک بگیرد. بیماری های التهابی روده، از جمله بیماری کرون و کولیت اولسراتیو، ممکن است باعث نفخ شده باشد. سندرم روده تحریک پذیر (IBS) نیز می تواند این علامت را ایجاد کند.
در بعضی شرایط، مانند اندومتریوز و کیست تخمدان، نیز درد، تورم و احساس نفخ در ناحیه شکمی ایجاد می شود. این افراد باید تحت نظر پزشک باشند. دکتر می تواند آزمایش های تشخیصی دقیق تری را برای بررسی مشکلات و حل آن ها انجام دهد. این آزمایشات شامل اشعه ایکس، سونوگرافی، کولونوسکوپی یا آزمایش خون می باشد.
16. رژیم غذایی کم FODMAP را رعایت کنید.
FODMAP نوعی کربوهیدرات است که در بسیاری از غذاهای مختلف وجود دارد. یک مقاله اجمالی در سال 2012 از مطالعات متعدد نتیجه گرفت که یک رژیم غذایی FODMAP علائم حداقل 74% افراد مبتلا به IBS شامل نفخ و درد شکمی را بهبود می بخشد.
17. یک دفترچه خاطرات غذایی داشته باشید.
عدم تحمل غذا در بسیاری از موارد موجب تجمع گاز بیش از حد در دستگاه گوارش و نفخ شود. نفخ در افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز و افرادی که قادر به هضم لاکتوز شکر در محصولات لبنی نیستند رایج است. عدم تحمل خود ایمنی به گلوتن، به نام بيماري سلياک، نیز عامل ديگري است. برای افرادی که پس از غذا دچار نفخ می شوند، پیگیری غذا و نوشیدنی ها برای چند هفته به تعیین دلیل نفخ کمک می کند.
18. بررسی مکمل ها و داروها
بعضی مکمل ها مانند مکمل آهن، می توانند باعث یبوست و سایر علائم سوء هاضمه شوند. این مکمل ها می تواند نفخ را نیز افزایش دهد. از سوی دیگر، پتاسیم، با کمک به تعادل سطح سدیم بدن، ممکن است نفخ را در برخی افراد کاهش دهد. بعضی از داروها نیز ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند که بر عملکرد دستگاه گوارشی تأثیر می گذارد یا باعث سوء هاضمه می شود. در این حالت بهتر است به پزشک خود بگویید تا داروی دیگری را جایگزین کند.
19- اسفرزه را امتحان کنید
اگر نفخ به علت یبوست است، گیاه اسفرزه می تواند به افزایش سرعت حرکت مواد غذایی در روده کمک کند. اسفرزه یک ملانین طبیعی گیاهی است که در برخی از داروهای بدون نسخه نیز یافت می شود. فیبر محلول موجود در این گیاه در صورت تماس با مایعات، ژل غلیظی را تشکیل می دهد که به نوبه خود می تواند به تنظیم سیستم گوارش شما و کاهش نفخ کمک کند.
20- پتاسیم بیشتری بخورید.
خوردن پتاسیم یک درمان عالی برای نفخ است، زیرا پتاسیم به کلیه های شما کمک می کند از نمک اضافی استفاده کند و به حفظ تعادل مایع بدن کمک می کند. موز، سبزیجات برگ دار، حبوبات، و آووکادو منابع عالی پتاسیم هستند.
مقاله پیشنهادی اوما: 18 درمان نفخ شکم نوزاد
خطرات نفخ شکم
نفخ و ورم شکم می تواند منجر به بیماری های شدیدی شود یا علائم یک بیماری جدی باشد. بیماری های کبدی، بیماری التهابی روده، نارسایی قلبی، مشکلات کلیوی و برخی از انواع سرطان نیز در بعضی افراد با نفخ همراه هستند. بنابراین نفخی که برای چند روز یا چند هفته ادامه یابد ممکن است یک مشکل پزشکی داشته باشد که به مراقبت پزشکی نیاز دارد. توصیه می شود در این حالت به پزشک مراجعه کنید. افرادی که همراه با نفخ علائم زیر را دارند باید حتما به پزشک مراجعه کنند:
- تغییر اشتها و یا مشکل در غذا خوردن
- اسهال
- استفراغ
- کاهش وزن
- تب
- درد شدید شکم
- خون قرمز روشن در مدفوع
- مدفوع سیاه و تیره
سخن آخر
در نهایت، درمان نفخ بستگی به علت اصلی ایجاد آن دارد. اغلب اوقات، نفخ ناشی از مسائل جزئی است که با تغییر سبک زندگی یا درمان خانگی می تواند حل شود. اگر نفخ ادامه داشته باشد یا با سایر علائم رخ دهد باید به پزشک مراجعه کنید. تشخیص علت اصلی نفخ و سایر مسائل مربوط به گوارش اولین گام برای درمان این بیماری و احساس بهتر است.
Stacy Sampson, D.O. Eighteen ways to reduce bloating. on January 20, 2020
