سفتریاکسن برای چیست و عوارض آن

نام علمی دارو : سفتریاکسون-Ceftriaxone Sodium

گروه دارویی : داروهای آنتی باکتریال

سفتریاکسن برای چیست؟

سفتریاکسن برای درمان انواع مختلفی از عفونت های باکتری استفاده می شود. این دارو متعلق به یک دسته از داروهای شناخته شده به عنوان آنتی بیوتیک سفالوسپورین است. این دارو با توقف رشد باکتری ها عمل می کند. نیمه عمر دارو 5 تا 11 ساعت است.

این دارو برای نوزادان با سطوح بالای بیلی روبین در خون و نوزادان نارس به دلیل افزایش خطر عوارض جانبی توصیه نمی شود. برای جزئیات بیشتر از دکتر یا داروساز خود سوال کنید.

اَشکال دارویی سفتریاکسون :

پودر جهت تهیه محلول استریل تزریقی سفتریاکسون: ویال های 250 میلی گرم، 500 میلی گرم و 1 گرم

نحوه تزریق آمپول سفتریاکسن 

براي تزريق عضلاني ويال هاي حاوي250 يا 500 ميلي گرم يا ويال‌هاي حاوي 1 يا 2 گرم پودر داخل ويال‌ها به ترتيب در 9/0، 8/1، 6/3 و 2/7 ميلي‌ليتر حلال مناسب کاملا حل مي‌شود. محلول‌هاي حاصل تقريبا معادل 250 ميلي‌گرم در ميلي‌ليتر سفترياکسون دارند. تزريق عضلاني بايد به صورت عمقي و در عضلات بزرگ بدن و با انجام آسپيراسيون پيش از تزريق براي اجتناب از تزريق غيرعمدي دارو در داخل عروق خوني صورت گيرد. ونکومايسين، آمينوگليکوزيدها و فلوکونازول با سفترياکسون ناسازگاري فيزيکي دارند.

اگر از این دارو در خانه استفاده می کنید، دستورالعمل های آماده سازی و مصرف دارو را از متخصص یاد بگیرید. از مخلوط کردن سفتریاکسن با مایعات سرمی که دارای کلسیم است اجتناب کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد استفاده ایمن سرم های حاوی کلسیم برای در نوزادان، کودکان و بزرگسالان، با پزشک خود مشورت کنید. قبل از استفاده، این محصول را به صورت بصری برای ذرات و تغییر رنگ بررسی کنید. اگر تغییر رنگ یا ذرات ریز در محلول مشاهده می کنید، از مایع استفاده نکنید. طریقه نگهداری دارو را یاد بگیرید.

اگر از محلول منجمد از قبل مخلوط شده استفاده می کنید، اجازه بدهید کیسه در دمای اتاق یا یخچال گرم شود. اگر کیسه در یخچال گرم و آب شد، اجازه دهید قبل از استفاده حداقل یک ساعت در دمای اتاق باقی بماند. کیسه را با قرار دادن در حمام آب یا مایکروویو، باز نکنید. پس از باز شدن یخ کیسه، آن را به خوبی تکان بدهید و کیسه را برای بررسی نشت فشار بدهید. اگر کیسه نشتی دارد، محلول را بیرون بریزید. بعد از باز شدن یخ محلول دوباره آن را فریز نکنید.

برای بهترین اثر، این آنتی بیوتیک را در فاصله زمانی مناسب مصرف کنید. برای کمک به یادآوری مصرف دارو ، هر روز در زمانی خاص دارو را مصرف کنید. حتی اگر علائم بیماری قبل از اتمام دارو ناپدید شدند، مصرف دارو را متوقف نکنید و تا زمانی که مقدار تجویز شده تمام شود، دارو را مصرف کنید. متوقف کردن زودهنگام دارو باعث می شود عفونت بازگشت کند.

تست سفتریاکسون

 توصیه میشود قبل از تزریق سفتریاکسون سابقه حساسیت فرد به سفالوسپورینها و پنی سیلینها بررسی شود. مصرف دارو در افراد حساس به سایر سفالوسپورینها ممنوع بوده و در افراد حساس به پنی سیلین نیز تنها در صورت ضرورت و عدم امکان استفاده از سایر داروها تزریق باید با احتیاط فراوان صورت پذیرد.

تزریق سفتریاکسون با سرم قندی نمکی

استفاده از رقیق کننده های حاوی کلسیم مانند محلول رینگر به منظور آماده سازی سفتریاکسون جهت تزریق ممنوع می باشد.

مقدار و نحوه مصرف

روسفین ممکن است به صورت داخل وریدی یا عضلانی تزریق شود. از رقیق کننده های حاوی کلسیم مانند محلول رینگر یا محلول هارتمن برای رقیق کردن آمپول روسفین یا رقیق کردن سرم استفاده نکنید زیرا رسوب تشکیل می شود. در صورت مخلوط روسفین با محلول حاوی کلسیم در سرم، سفتریاکسن کلسیم رسوب می کند. روسفین نباید به طور همزمان با محلول های سرم حاوی کلسیم تجویز شود. 

هیچ گزارش ای از تداخل بین سفتریاکسن و محصولات حاوی کلسیم خوراکی و یا تداخل بین سفتریاکسن عضلانی و محصولات حاوی کلسیم (سرم یا خوراکی) وجود ندارد.

نوزادان

• نوزادان هیپربیلیروبینمی، به خصوص نوزادان نارس، نباید با روسفین درمان شوند. روسفین در نوزادان نارس باعث ایجاد خطر می شود.
• در صورتی که نوزادان (≤ 28 روز) به درمان با محلول های سرم حاوی کلسیم نیاز داشته باشند، به علت خطر رسوب سفتریاکسن – کلسیم، مصرف روسفین ممنوع است.
• برای کاهش خطر ابتلا به انسفالوپاتی بیلی روبین، دوزهای داخل وریدی باید با فاصله بیش از 60 دقیقه به نوزاد داده شود.

اطفال

برای درمان عفونت های ساختاری پوست و پوست، دوز روزانه توصیه شده 50 تا 75 میلی گرم / کیلوگرم یک بار در روز (یا دوزهای مساوی دوبار در روز) است. کل دوز روزانه نباید بیش از 2 گرم باشد. برای درمان عفونت حاد باکتریال اوتیت دوز عضلانی 50 میلی گرم / کیلوگرم توصیه می شود. برای درمان عفونت های جدی به غیر از مننژیت، دوز توصیه شده کل روزانه 50 تا 75 میلی گرم / کیلوگرم است که هر 12 ساعت تقسیم می شود. کل دوز روزانه نباید بیش از 2 گرم باشد.

در درمان مننژیت توصیه می شود که دوز اولیه درمانی 100 میلی گرم در کیلوگرم باشد (نباید بیش از 4 گرم باشد). پس از آن، یک دوز کل روزانه 100 میلی گرم بر کیلوگرم در روز (بدون تجاوز 4 گرم روزانه) توصیه می شود. دوز روزانه ممکن است یک بار در روز (یا در دوزهای به طور مساوی در هر 12 ساعت) تجویز شود. مدت زمان معمول درمان 7 تا 14 روز است.

بزرگسالان

دوز بالغ روزانه 1 تا 2 گرم، یک بار در روز ، با توجه به نوع و شدت عفونت می باشد. مجموع دوز روزانه نباید بیش از 4 گرم باشد. اگر کلامیدیا تراکوماتیس پاتوژن مشکوک باشد، پوشش ضد کلامیدیا مناسب باید اضافه شود، زیرا سفتریاکسن سدیم در برابر این ارگانیك هیچ فعالیتی ندارد. برای درمان عفونت های بدون دلیل گنوکوکال، دوز داخل عضلانی 250 میلی گرم توصیه می شود.

برای استفاده قبل از عمل (پیشگیری از جراحی)، دوز 1 گرم تزریق داخل وریدی نیم تا 2 ساعت قبل از عمل توصیه می شود. به طور کلی، درمان روسفین باید حداقل 2 روز پس از ناپدید شدن نشانه ها و علائم عفونت ادامه داده شود. مدت زمان معمول درمان 4 تا 14 روز است. در عفونت های پیچیده ممکن است نیاز به درمان طولانی تر باشد.

• در درمان عفونت های ناشی از استرپتوکوک پیکوژنز، درمان باید حداقل 10 روز ادامه یابد.
• هیچ تنظیم دوز برای بیماران مبتلا به اختلال عملکرد کلیوی یا کبدی ضروری نیست.
• دوز توصیه شده برای بزرگسالان، تا 2 گرم در روز، در صورت عدم وجود اختلالات شدید کلیوی و کبدی، می باشد.

از سفتریاکسون برای جلوگیری از ایجاد عفونت، قبل از عمل های جراحی نیز استفاده می شود. مقدار مصرف آن: در بالغین 1 گرم از سفتریاکسون از راه تزریق عضلانی یا وریدی، 30 دقیقه تا 2 ساعت قبل از عمل جراحی تجویز می شود.

عوارض تزریق سفتریاکسن 

تورم، قرمزی یا درد در محل تزریق ممکن است رخ دهد. اگر هر کدام از این اثرات ادامه داشت یا بدتر شد، به سرعت به پزشک یا داروساز خود مراجه کنید. به یاد داشته باشید پزشک در صورتی این دارو را تجویز می کند که مطمئن باشد مزایای آن برای شما بیشتر از عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می کنند عوارض جانبی جدی ندارند.

در صورت وجود عوارض جانبی جدی به پزشک مراجعه کنید. این عوارض عبارتند از:

• کبودی و خونریزی آسان
• خستگی غیرمعمول
• علائم بیماری کیسه صفرا (مانند درد معده / شکم، تهوع، استفراغ)
• علائم کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار)
• ادرار صورتی / خونی/ تیره
• ادرار دردناک / مکرر
• درد پشت / پهلو
• زردی چشم / پوست
• حرکات غیرقابل کنترل
• تغییرات ذهنی / خلقی (مانند سردرگمی)
• تشنج

این دارو به ندرت سبب ایجاد یک بیماری شدید روده (اسهال مرتبط با کلستریدیوم دیفیسل) به علت باکتری مقاوم می شود. این وضعیت ممکن است در طول درمان یا هفته ها تا ماهها پس از توقف درمان رخ دهد. اگر علائم زیر را دارید، از داروهای ضد اسهال یا داروهای مخدر استفاده نکنید زیرا ممکن است این محصولات علائم را بدتر کنند. در صورت پیشرفت علائم زیر، به پزشک خود اطلاع دهید:

• اسهال مداوم
• درد شکم یا  گرفتگی معده
• خون / مخاط در مدفوع

اگر در معرض هر کدام از این علائم هستید از داروهای ضد اسهال یا داروهای ضد درد استفاده نکنید زیرا ممکن است تاثیر این محصولات نیز بدتر شود. استفاده از این دارو برای دوره های طولانی یا مکرر ممکن است موجب بثورات دهانی یا عفونت قارچی جدید شود. اگر برفک های سفید در دهان، تغییر در ترشحات واژن یا سایر علائم جدید را مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید.

واکنش آلرژیک به این دارو بسیار نادر است. اما اگر متوجه علائم واکنش حساسیتی شدید به پزشک مراجعه کنید. علائم واکنش حساسیتی عبارتند از:

• بثورات
• خارش / تورم (به ویژه صورت / زبان / گلو)
• سرگیجه شدید
• مشکل تنفس

فهرست بالا لیست کامل عوارض جانبی احتمالی نیست. اگر اثرات دیگری را که در بالا ذکر نشده است مشاهده کردید، با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید.

آیا آمپول سفتریاکسون کشنده است؟

سفتریاکسون، آنتی‌بیوتیکی قوی است که از آن، در فهرست مرکز ثبت و بررسی عوارض ناخواسته دارویی کشور (ADR) به‌عنوان پرعارضه‌ترین داروها نام برده شده است. کشنده میشود اگر موارد زیر رعایت نشود:

•  افراد حساس به پنی‌سیلین‌ها ممکن است نسبت به سفالوسپورین‌ها هم حساس باشند، لذا ضروری است که سابقه حساسیتی فرد به آنتی‌بیوتیک قبل از مصرف دارو در نظر گرفته شود.
• تزریق سفتریاکسون نباید یک‌باره و به صورت وریدی صورت بگیرد، بلکه تزریق باید بین نیم تا یک ساعت از طریق سرم و به‌طور تدریجی انجام شود
•  از مصرف همزمان سفتریاکسون با محلول‌ها و فرآورده‌های حاوی کلسیم بشدت خودداری کرد.

احتیاط و هشدارها 

قبل از مصرف سفتریاکسن، اگر به این دارو یا سایر آنتی بیوتیک ها (مانند پنی سیلین، سایر سفالوسپورین ها) یا مواد دیگر حساسیت دارید، به پزشک یا داروساز خود بگویید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیر فعال باشد که باعث ایجاد واکنش های آلرژیک و یا مشکلات دیگر شود. برای اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید. قبل از استفاده از این دارو، سابقه پزشکی خود را به پزشک یا داروساز خود بگویید، به خصوص:

• ییماری کلیوی
• بیماری معده / روده (مانند کولیت)

به نوزاد کمتر از یک ماه که این دارو را مصرف می کند، هیچ گونه محصول حاوی کلسیم (از جمله محلول های IV مانند محلول رینگر، محلول هارتمن، مواد مغذی - TPN / PPN) داخل وریدی ندهید. انجام این کار می تواند مشکلات جدی در اندام های حیاتی نوزاد ایجاد کند. ممکن است سفتریاکسن باعث شود واکسن های زنده باکتریایی (مانند واکسن تیفوئید) اثر نداشته باشند. در هنگام استفاده از این دارو، واکسیناسیون را انجام ندهید، مگر اینکه پزشک به شما توصیه کند.

قبل از انجام عمل جراحی، به پزشک یا دندانپزشک خود در خصوص تمام محصولاتی که استفاده می کنید بگویید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی).

سفتریاکسن در بارداری

 FDA طبقه بندی : B اگر باردار هستید قبل از مصرف این دارو به پزشک بگویید. اما بهتر است در بارداری استفاده نشود

سفتریاکسن در شیردهی

این دارو در مقادیر کم به شیر مادر منتقل می شود اما بعید است به نوزاد شیرخوار آسیب برساند. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

تداخلات دارویی 

تداخلات دارویی ممکن است باعث تغییر رفتار داروهای شما یا افزایش خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی شود. این سند شامل تمام تداخلات احتمالی دارو نیست. فهرستی از تمام محصولاتی که استفاده میکنید (شامل داروهای تجویزی / غیر تجویزی و محصولات گیاهی) را تهیه کنید و آن را با پزشک و داروساز خود به اشتراک بگذارید. بدون اجازه پزشک خود، دارویی را شروع، متوقف و یا تغییر دوز ندهید. برخی از محصولات که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند عبارتند از: مایعات سرم حاوی کلسیم.

اگرچه اکثر آنتی بیوتیک ها بر روش های کنترل بارداری هورمونی مانند قرص ها، پچ ها و حلقه ها تاثیر نمی گذارند، چندین آنتی بیوتیک (مانند ریفامپین، ریفابوتین) می تواند اثربخشی آنها را کاهش دهد. این مسئله می تواند به حاملگی منجر شود. اگر از روش های کنترل بارداری هورمونی استفاده می کنید، برای جزئیات بیشتر از پزشک یا داروساز خود سوال کنید.

این دارو ممکن است با آزمون های آزمایشی خاص (مانند آزمون های گلوکز ادرار) تداخل داشته باشد، و احتمالا باعث نتایج کاذب می شود. اطمینان حاصل کنید که کارکنان آزمایشگاه و تمام پزشکان می دانند که شما از این دارو استفاده می کنید.