چای کوهی یا چای چوپان یا چای پشمی در بیش از 39 گونه از گیاهان پایا در مناطق مختلف ایران و جمهوری آذربایجان یافت می شود. خانواده نعناعیان Lamiaceae یکی از بزرگترین و گسترده ترین خانواده های شناخته شده گیاهان گلدار است و شامل 258 جنس و حدود 7000 گونه در سراسر جهان است. جنس Stachys ، یکی از بزرگترین جنس های خانواده Lamiaceae است که حدود 300 گونه دارد. بیش از 39 گونه از این جنس در مناطق مختلف ایران پرورش یافته و رشد می کنند. چای کوهی یک گیاه بومی است که به طور گسترده در مناطق مختلف ایران یافت می شود. این گیاه به عنوان چای گیاهی و یک گیاه دارویی در طب سنتی ایران مورد استفاده قرار می گیرد.
طبع چای کوهی
چای کوهی برای قاعدگی
چای کوهی و عفونت
خواص چای کوهی برای رحم
چای کوهی و فشار خون
خواص چای کوهی برای لاغری
مضرات چای کوهی
طریقه مصرف چای کوهی
طبع چای کوهی
از نظر طب قدیم چای کوهی دارای طبع گرم و خشک است و برای درمان بیماری های ناشی از مزاج سرد و رطوبت زیاد مفید می باشد. در طب سنتی مصرف چای کوهی برای افراد سرد مزاج توصیه شده و فواید متعددی نیز برای آن قائل هستند اما مصرف چای کوهی را به افراد گرم مزاج توصیه نمی نمایند.
خواص چای کوهی برای سلامتی:
عصاره آبی حاصل از قسمتهای هوایی به عنوان داروی ضد تب ، ضد التهاب ، اسپاسمولیتیک و آرام بخش استفاده می شود. همچنین ، این گیاه دارای اثر ضد باکتری ، آنتی اکسیدان ، ضد اضطراب ، ضد درد و ضد زخم می باشد. با وجود استفاده گسترده از این چای، داده های سم شناسی کمی در مورد ایمنی این چای در دسترس است.
- کاهش سردرد
- کاهش درد معده
- تسکین بی خوابی
- رفع اختلالات عصبی
- بهبود مشکلات گوارشی
- خواص ضد باکتریایی
- خواص آنتی اکسیدانی
چای کوهی برای قاعدگی
چای کوهی به گیاه قاعده آور شهرت دارد زیرا این گیاه می تواند چرخه قاعدگی و میزان خونریزی در دوره قاعدگی زنان را کنترل و تنظیم نماید.
چای کوهی و عفونت
جوشانده سرشاخه هاى گیاه چای کوهی، جهت تقويت و تنظيم دستگاه رحمى، ضد عفونى كردن مجارى ادرار است
خواص چای کوهی برای رحم
محققان مجارستان در سال ۲۰۱۷، چای کوهی را در سه خط سلولی سرطان دهانه رحم انسان بررسی کردند. مقدار ۳۰ میکرومتر (۰,۰۳ میلی‌متر) از عصارهٔ چای کوهی، می‌تواند جلوی رشد این سلول‌های سرطانی را تا ۵۰ درصد بگیرد. البته این بررسی در آزمایشگاه انجام است. این محققان ۶ ترکیب مختلف چای کوهی را آزمایش کردند و متوجه شدند که دو ترکیب پامی‌فرین ایی (pomiferin E) و متوکسی‌ساکورانتین-۶ (۶-methoxysakuranetin)، بیش از ترکیبات دیگر در درمان این بیماری مؤثرند.
چای کوهی و فشار خون
دانشمندان صربستان، ترکیباتی در چای کوهی یافتند که ویژگی‌های رگ‌گشایی دارد و می‌تواند فشار خون را پایین بیاورد. البته این محققان، این آزمایش را روی خرگوش‌ها و در آزمایشگاه انجام دادند. این چای مانند چای ترش برای درمان فشار خون بالا عالی است.
خواص چای کوهی برای لاغری
چای کوهی اشتها را باز می نماید در نتیجه می توان آنرا به بچه ها و افراد مسن که اشتها ندارند توصیه کرد. بنابراین برای لاغر شدن توصیه نمیشود
مطالعات انجام شده در ایران در مورد چای کوهی
باقر مینایی و همکارانش در مطالعه ای به بررسی چای کوهی پرداختند. نتایج بررسی های آنها نشان داد در طب سنتی ایران از چای کوهی به عنوان ضد اضطراب و آرام بخش استفاده می شود. همچنین تاثیر این چای بر بی خوابی نیز تایید شده است. این چای اثرات محرک ضد افسردگی و اشتها آور دارد.
طاهری و همکاران نیز نشان دادند چای کوهی اثرات ضد میکروبی مؤثری دارد. همچنین بررسی ها نشان میدهد گل های جوشیده این گیاه برای درمان بیماری هایی از قبیل سردرد ، معده درد، مشکلات گوارشی و اختلالات عصبی بسیار موثر است. . همچنین آنها در مطالعه خود نشان دادند عصاره این گیاه حاوی برخی ترکیبات با خاصیت ضد باکتریایی است که می تواند به عنوان داروی سنتی برای درمان بیماری های عفونی مورد استفاده قرار گیرد.
مضرات چای کوهی
با وجود خواص فراوان چای کوهی، زنان باردار مجاز به خوردن آن نيستند و حتى اگر بخور جوشانده اين گياه را در زير رحم بدهند، سبب سقط جنين خواهد شد. همچنین کسانی که از قرص ضد بارداری، داروهای آسم و ضد سرماخوردگی و داروهای حساسیت استفاده می‌کنند بایستی از خوردن چای کوهی پرهیز کنند. به طور کلی، مصرف زیاد چای کوهی برای افراد گرم مزاج مضر است و موجب خون‌آلود شدن ادرار می‌شود.
طریقه مصرف چای کوهی
برای تهیه دمنوش چای کوهی یک قاشق مربا خوری از این گیاه را در یک لیوان آب جوش بریزید و با قاشق هم بزنید، سپس روی آن را با یک نعلبکی بپوشانید و بگذارید به مدت ۲۰ دقیقه بماند تا دَم بکشد. آن را صاف و با کمی عسل میل کنید.
برای تهیه جوشانده چای کوهی باید حدود یک قاشق چای‌خوری برگ و گل خشک این گیاه را در ۲ فنجان آب جوش بریزید و این ترکیب را آن‌قدر بجوشانید تا یک فنجان از آن باقی بماند.
Bagher Minae, Mehdi Sardari,Hossein Sharifi. Stachys lavandulifolia Vahl. and its Relation With Marmazad Activities in Traditional Manuscripts. Iran Red Crescent Med J. 2015 Nov; 17(11): e19932.
M. Modarresi, L. Hosseinzadeh, N. Nematy. Acute and subchronic toxicological evaluation of Stachys lavandulifolia aqueous extract in Wistar rats. Res Pharm Sci. 2014 May-Jun; 9(3): 165–172.
