شرایط اسپرم اهدایی چگونه است؟

اهدای اسپرم روشی است که در آن مرد مایع منی - مایع حاوی اسپرم که در هنگام انزال آزاد می شود – را برای کمک به بارداری به زوج دیگری می دهد. اسپرم اهدایی به اندام تولید مثل زن (تلقیح داخل رحمی) تزریق می شود یا برای لقاح تخمک های بالغ در آزمایشگاه (ای وی اف) استفاده می شود. استفاده از اسپرم اهدایی به عنوان باروری از طریق شخص سوم شناخته می شود.

مردی که اسپرم را اهدا می کند می تواند با گیرنده آشنا شود شود یا ناشناس بماند.  قبل از اهدای اسپرم، مرد باید از نظر شرایط پزشکی و سایر عوامل خطر غربالگری شود. همچنین باید مسائل احتمالی عاطفی ، روانی و حقوقی اهدای اسپرم را بداند.

چرا اهدای اسپرم انجام می شود؟

اهدای اسپرم برای کمک به افرادی است که می خواهند باردار شوند. اسپرم اهدایی برای کمک به افرادی استفاده می شود که می خواهند باردار شوند اما مشکل باروری دارند. اگر مایع منی را به بانک اسپرم اهدا کنید، برای هر اهدایی که مراحل غربالگری را پشت سر می گذارد، مبلغی به شما پرداخت می شود. مبلغ پرداخت شده برای جبران وقت و هزینه های مربوط به شما در نظر گرفته می شود. این مبلغ معمولاً کم است بنابراین هزینه پرداخت شده انگیزه ای برای اهدای اسپرم نخواهد بود. موارد کاربرد اسپرم اهدایی:

• زمانی که با هیچیک از روشهای درمانی موفق به دریافت اسپرم از مرد نشویم.
• موقعی که موفق به دریافت اسپرم می شویم ولی اسپرمها مرده و نا کارآمد هستند.
• در مواردی که شوهر اسپرم زنده دارد ولی بعلت ابتلا به یک بیماری ارثی صعب العلاج می خواهند از بروز بیماری در فرزندشان پیشگیری شود.
• مو قعی که مرد ناقل یک ناهنجاری کروموزومی می باشد.

چگونه برای اهدای اسپرم آماده شوید؟

اگر قصد اهدای اسپرم دارید، در مورد تأثیر طولانی مدت آن بر تصمیم خود فکر کنید. اگر قصد دارید اهداکننده ناشناس بمانید، موارد زیر را در نظر بگیرید:

•  آیا آماده هستید پدر بیولوژیکی فردی باشید که ممکن است ملاقات نکنید؟
•  اگر فرزندی كه به كمك اسپرم اهدایی شما به دنیا آمده است يك روز بخواهد شما را ملاقات كند چه می کنید؟
•  آیا در مورد تصمیم خود برای اهدای اسپرم به خانواده فعلی یا آینده خود می گویید؟

اگر در حال اهدای اسپرم به شخصی هستید که می شناسید، وکیل بگیرید تا حقوق و تعهدات مالی و والدین برای شما مشخص شود.

شرایط اسپرم اهدایی چیست؟

سازمان غذا و دارو قبل از اهدای اسپرم، غربالگری اساسی در مورد بیماریهای عفونی و برخی عوامل خطر انجام می دهد. انجمن پزشکی باروری آمریكا به مردانی كه می خواهند اسپرم اهدا کنند، توصیه می كند موارد زیر را تکمیل کنند:

سن

اکثر بانک های اسپرم نیاز به اهدا کنندگان بین 18 تا 39 سال دارند. اما برخی از بانک های اسپرم فقط از اهداکنندگان زیر 30 سال استفاده می کنند. متاهل یا مجرد می تواند باشد.

معاینه بدنی

این معاینه شامل گرفتن نمونه خون و ادرار برای آزمایش بیماری های عفونی مانند HIV و هپاتیت است. اگر به طور منظم اسپرم اهدا کنید، باید هر شش ماه یک بار معاینات بدنی انجام دهید و از شما خواسته می شود هرگونه تغییر در سلامتی خود را گزارش بدهید.

 آزمایش مایع منی

باید چندین نمونه از مایع منی خود را تهیه کنید. قبل از تهیه هر نمونه، از شما خواسته می شود حداقل 48-72 ساعت قبل از انزال - از رابطه جنسی یا خودارضایی خودداری کنید. نمونه ها از نظر کمیت، کیفیت و حرکت اسپرم مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.

آزمایش ژنتیک

یک نمونه خون آنالیز می شود تا بررسی شود آیا حامل بیماری ژنتیکی مانند تالاسمی نباشد. 

سابقه پزشکی خانواده

باید سابقه پزشکی حداقل دو نسل قبلی خانواده خود را با جزئیات ارائه دهید. سابقه ای که حاکی بیماری ارثی باشد نمی تواند اسپرم اهدا کند.

 ارزیابی روانشناختی

احتمالاً از شما سؤال می شود آیا می خواهید اطلاعات شخصی شما به فرزندان بیولوژیك شما گفته شود یا خیر یا دوست دارید در آینده با آنها در تماس باشید. اگر اسپرم را به شخصی که می شناسید اهدا می کنید، احتمالاً از شما خواسته می شود در مورد رابطه خود با گیرنده صحبت کنید. اگر ازدواج کرده اید، توصیه می شود همسر شما نیز مشاوره انجام دهد.

سابقه شخصی و جنسی

دارای تناسب اندام و ضریب هوشی بالاتر از میانگین جامعه باشد. باید سابقه دقیقی از فعالیتهای جنسی، مصرف مواد مخدر و سایر اطلاعات شخصی خود ارائه دهید تا مشخص شود آیا عوامل خطر برای ایجاد بیماری عفونی مانند HIV دارید یا خیر. از شما خواسته می شود اطلاعات مفصلی درباره عادات شخصی، تحصیلات، سرگرمی ها و علایق خود به اشتراک بگذارید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود تصاویر یا فیلم هایی از خودتان یا فایل های صوتی تهیه کنید.

اگر در طی مراحل غربالگری تشخیص دهند بیماری دارید، به شما اطلاع داده می شود و برای درمان یا مشاوره ارجاع داده می شوید. اگر مراحل غربالگری را پشت سر بگذارید، از شما خواسته می شود فرم رضایت نامه ای را امضا كنید كه در آن بیان می كنید هیچ گونه عوامل خطر برای عفونتهای مقاربتی یا بیماری های ژنتیكی ندارید. بحث در خصوص تماس با فرزندان بیولوژیکی نیز بسیار مهم است.

 مراحل اهدا اسپرم

قبل از اهدا 

قبل از اهدای اسپرم، از شما خواسته می شود حداقل 2-3 روز قبل از انزال – از رابطه جنسی و خودارضایی اجتناب کنید.

در طول اهدا

اهدای اسپرم معمولاً در بانک اسپرم انجام می شود. از طریق خودارضایی در یک اتاق خصوصی، نمونه مایع منی در فنجان استریل تهیه می شود. به گیرنده ی اسپرم داروی تحریک تخمک گذاری+ ویتامین داده می شود تا تخمک گذاری بهتری صورت گیرد. به کمک سونوگرافی و / یا انجام تست تخمک گذاری در ایام نزدیک به تخمک گذاری ( روز 11تا 13 سیکل ماهانه ) زمان تخمک گذاری تعیین می شود. رضایت نامه از زوج گیرنده ی اسپرم ( مبنی بر دریافت اسپرم اهدائی ) گرفته می شود . با توجه به مشخصات ظاهری آنها اهدا کننده ی مناسب اسپرم در نظر گرفته می شود. روز تخمک گذاری تلقیح اسپرم در مطب و بدون بیهوشی انجام می شود و پس از نیمساعت استراحت به منزل می رود .

بعد از اهدا

نمونه منجمد خواهد شد و حداقل به مدت شش ماه در قرنطینه نگه داشته می شود. سپس مجدداً برای بیماریهای عفونی مانند HIV آزمایش می شود.

- اگر تمام نتایج آزمایشات شما منفی باشد، نمونه فریز شده شما ذوب می شود و مقدار اسپرم، کیفیت و حرکت آنها ارزیابی می شود. نمونه اسپرم بعضی از مردان در طی فرآیند انجماد آسیب پذیر است. خسارت ناشی از فرآیند انجماد نیز در افراد مختلف متفاوت است.

- اگر اسپرم شما مطابق با استانداردهای کیفیت باشد، به عنوان یک اهدا کننده انتخاب می شوید. به خاطر داشته باشید اکثر بانک های اسپرم در خصوص اهدای اسپرم محدودیت دارد. 

- اگر بیماری داشته باشید، به شما اطلاع داده می شود و شما را برای درمان و مشاوره ارجاع می دهند.

روند پیگیری تلقیح اسپرم اهدایی چگونه است؟

زوجی که می خواهند از اسپرم اهدایی استفاده کنند، باید در مورد روش های تلقیح، مسائل حقوقی، آگاهی از زمان باروری و خودآزمایی بحث کنند. آگاهی از زمان باروری برای آموزش زوج در شناسایی بهترین زمان برای تلقیح می باشد. اکثر متخصصان باروری معاینه بهداشتی را انجام می دهند تا مطمئن شوند هیچ مشکلی قبل از بارداری وجود ندارد و خانم به قدری سالم است که می تواند باردار شود.

در اصل دو نوع گزینه تلقیح وجود دارد: داخل رحمی یا داخل سرویکس.

•  تلقیح داخل سرویکس (ICI): مایع منی داخل دهانه رحم قرار می گیرد و دهانه رحم را می پوشاند
•  تلقیح داخل رحمی (IUI): مایع منی از طریق دهانه رحم وارد شده و مستقیماً در حفره رحم قرار می گیرد.

آیا لقاح اسپرم اهدایی فرایندی ایمن است؟

نشان داده شده است که لقاح اسپرم اهدایی فرایندی بسیار بی خطر است. اسپرم اهدا کنندگان توسط بانکهای اسپرم تایید می شود و سابقه پزشکی خانوادگی و شخصی او به طور کامل بررسی می شود. همچنین ارزیابی های پزشکی به صورت کامل انجام می شود که شامل غربالگری بیماری های مقاربتی، وجود آنتی بادی های HIV و سابقه اختلالات ژنتیکی است. حاملگی با تلقیح اسپرم اهدایی خطری بیشتر از بارداری با مقاربت ندارد. اکثر کلینیکهای تولید مثل اسپرمهای اهدایی را 6 ماه نگه می دارند و سپس آنها را برای برخی بیماری ها / اختلالات آزمایش می کنند.

مسائل حقوقی در مورد اسپرم اهدایی

در مورد حقوق والدین هیچ نگرانی وجود ندارد. در اکثر موارد ، اسپرم از بانک اسپرم گرفته می شود و اهدا کننده هیچ دسترسی به هویت مادر ندارد. تقریباً تمام حالت ها، اهدا کننده رسما از حقوق خود دست می کشد. در بعضی موارد ، زوجین اهدا کننده ای را با سابقه اهدای اسپرم انتخاب می کنند.

در چنین مواردی ، می توانند وكیل استخدام كنند تا کارهای اداری مربوط به حضانت كامل را انجام بدهد. در بعضی از مناطق، کودکانی که از اسپرم اهدایی متولد شده اند حق دارند پس از 18 سالگی اطلاعات مربوط به اهداکننده اسپرم را دریافت کنند.

مسائل ژنتیکی اهدای اسپرم:

با دریافت اسپرم اهدایی پنجاه درصد خصوصیات ارثی نوزاد به مادر و 50% دیگر به شخص اهداء کننده اسپرم میرود و بخاطر اینکه سعی می شود اهداء کننده شبیه شوهر انتخاب شود فرزند با والدین شباهت پیدا می کند و تعلق خاطر بیشتری نسبت به فرزند در خانواده ایجاد می شود . در صورتیکه اگر از جنین اهدائی استفاده شود با وجود اینکه جنین در رحم گیرنده رشد میکند، تمام خصوصیات ارثی بچه به صاحبان اسپرم+تخمک می رود.

مسائل شرعی اهدای اسپرم:

در کشور ایران برخی از مراجع تقلید بارداری با اسپرم اهدایی را مجاز دانسته اند و برخی از علما این کار جایز ندانسته اند. اما مراکز و بانک اسپرم بطور آشکارا فعالیت ندارند

بارداری با اسپرم اهدایی چقدر موفق است؟

بهترین موفقیت در استفاده از بارداری با اسپرم اهدایی در مواردی است که خانم هیچ گونه مشکل باروری نداشته باشد و زیر 35 سال باشد. میزان موفقیت در تلقیح با اسپرم اهدایی 60-80 می باشد.  این تعداد می تواند تحت تأثیر روش قرار گیرد زیرا روش IUI نسبت به روش ICI میزان موفقیت بیشتری دارد.

نگرانی های متداول مربوط به بارداری با اسپرم اهدایی

موارد مختلفی وجود دارد که زوجین باید درباره لقاح با اسپرم اهدایی مورد بررسی قرار دهند. در بیشتر موارد نگرانی ها بیشتر در خصوص آنچه است که برای زوجین بهتر است. بحث در مورد موضوعات زیر مهم است:

•  موضع مذهبی در زمینه این گونه بارداری چیست؟ برخی از فرقه ها مخالف بارداری با اسپرم اهدایی هستند.
•  این واقعیت که پدر رابطه ارثی یا ژنتیکی با کودک ندارد.
•  این که اهدا کننده اسپرم اغلب ناشناس است باعث می شود کودک نتواند سابقه بیولوژیکی خود را بشناسد.
•  رازداری که غالباً بخشی از بارداری با اسپرم اهدایی است باعث احساس گناه ، شرم یا ترس می شود.
•  حق کودک است بداند مادر چطور باردار شده است.
• سؤالاتی در مورد شباهت خانوادگی کودک یا عدم وجود آن.

برقراری ارتباط مناسب ، کلید حل این نگرانی ها است. بسیاری از کلینیک های تولید مثل مشاوره کامل به زوج می دهند تا این نگرانی ها برطرف شود. ممکن است برخی از زوجین رسیدن به نتیجه گیری را دشوار بدانند. در نتیجه ، بهترین روش این است که قبل از پیگیری روش تلقیح ، این موضوعات را به طور کامل مورد بحث قرار دهید.