مترونیدازول چیست+نحوه مصرف آن

مترونیدازول یک آنتی بیوتیک است که برای درمان عفونت های ناشی از باکتری ها و دیگر میکروارگانیسم ها به نام پروتواسان مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو به شکل های مختلف قرص، شربت و پماد در داروخانه ها موجود است. در این مقاله اطلاعات کامل درباره مصرف قرص مترونیدازول داده شده است:

 مترونیدازول برای چیست؟

مترونیدازول برای درمان عفونت های ناشی از انواع مختلفی از باکتری ها که به طور کلی به عنوان باکتری های بی هوازی شناخته می شوند، استفاده می شود. این باکتری ها نیازی به اکسیژن برای رشد ندارند و می توانند باعث ایجاد عفونت (بخوانید: 10 گیاه دارویی برای درمان عفونت، طرز مصرف) در مناطق بدن مانند استخوان ها، روده، حفره های لگن و لثه شوند. مثالها عبارتند از:

• عفونت های باکتریایی دندان، به عنوان مثال آبسه های دندانی.
• التهاب دردناک و زخم های لثه (زگیل های زخمی).
• زخم ها و خراش های پا که با باکتری های بی هوازی آلوده می شوند.
• عفونت باکتریایی واژن (بخوانید: درمان خانگی عفونت قارچی واژن: 3 روش درمان).
• آبسه در حفره لگن، معمولا نتیجه عفونت شکمی است.
• التهاب بافت همبند و عضله اطراف رحم به علت عفونت باکتریایی (سلولیت لگن).
• عفونت های باکتریایی در شکم (پریتونیت).
• عفونت های باکتریایی استخوان (استئومیلیت).
• عفونت باکتریایی خون (سپتیکمی یا مسمومیت خون) (بخوانید: درمان عفونت خون با یک ادویه و سبزی).
• عفونت باکتریایی خون بعد از زایمان (تب خونی / سپسیس)
• شکل جدی پنومونی (necromitis pneumonia).
• آبسه مغزی.
• از بین بردن باکتری های هلیکوباکتر پیلوری از روده در افراد مبتلا به زخم معده.

- مترونیدازول همچنین برای جلوگیری از عفونت بعد از جراحی، به ویژه جراحی زنان و عمل جراحی در روده، که در آن بسیاری از باکتری های بی هوازی یافت می شود، مورد استفاده قرار می گیرد.

- مترونیدازول همچنین برای درمان عفونت با پروتوپس ها استفاده می شود. این میکرو ارگانیسمها نیز بی هوازی و حاوی Trichomonas vaginalis  هستند که باعث عفونت تریکوموناس واژن می شود و سایر پروتوپس ها مانند Entamoeba histolytica  که سبب ایجاد دیسترومیت آمیوبیک و Gardia lambila  (که سبب جیاردیا شدن) می شود.

- قرص های مترونیدازول خوراکی است، اما ممکن است از طریق شیاف یا از طریق وریدی (تزریق داخل وریدی) برای عفونت های جدی تر استفاده شود.

قرص مترونیدازول چگونه عمل می کند؟

- مترونیدازول با وارد کردن سلول های باکتری و پروتئوزایی و دخالت در مواد ژنتیکی (DNA) کار می کند. قرص به DNA آسیب می زند و باعث می شود باکتری ها و پروتئوزا DNA جدید ایجاد نکنند. این در نهایت منجر به کشتن میکروارگانیسم های مترونیدازول می شود که عفونت را پاک می کند.

- برای اطمینان از اینکه میکروارگانیسم های حساس به عفونت نسبت به مترونیدازول واکنش می دهند، پزشک نمونه ای از بافت شما را برای مثال یک نمونه خون یا سواب از منطقه آلوده می گیرد.

- مترونیدازول به عنوان بخشی از درمان سه گانه برای از بین بردن یک نوع از باکتری های هلیکوباکتر پیلوری از روده استفاده می شود. وجود این باکتری ها در روده با زخم معده و دوازدهه (منطقه روده به طور مستقیم بعد از معده) مرتبط است. از بین بردن پیلوری H از روده اجازه می دهد تا زخم ها بهبود یابد و همچنین از تکرار آنها جلوگیری می کند.

- مترونیدازول در ترکیب با یک مهارکننده پمپ پروتون مانند لانزوپرازول یا اومپرازول و آنتی بیوتیک کلاریترومایسین یا آموکسی سیلین برای این منظور استفاده می شود. مهار کننده های پروتون پمپ تولید اسید را در معده کاهش می دهند و به ایجاد محیطی در معده کمک می کنند که در آن آنتی بیوتیک ها می توانند به طور موثرتری در مقابل باکتری ها کار کنند. آنها همچنین به بهبود زخم کمک می کنند.

طریقه مصرف قرص مترونیدازول

• مدت زمان جذب دوز مترونیدازول تجویز شده به نوع و شدت عفونت تحت درمان (یا پیشگیری) و همچنین سن و عملکرد کبد بستگی دارند. مهم است که دستورالعمل های پزشک را دنبال کنید. 
• سعی کنید مقدار دارو در طول روز به طور مرتب پخش شود.
• اگر فراموش کردید که یک دوز را مصرف کنید، این دوز را ترک کنید و دوز بعدی را به طور معمول بعد از آن مصرف کنید. دو دوز (قرص) را همزمان مصرف نکنید.
• قرص مترونیدازول باید با غذا یا پس از غذا مصرف شود. قرص ها باید با یک لیوان آب کامل مصرف شود. از جویدن و یا خرد کردن قرص بپرهیزید.
• در صورت مصرف شربت مترونیدازول باید مقدار دقیق آن را از پزشک بپرسید. از قاشق چای خوری استفاده نکنید، زیرا دوز دقیق را مشخص نمی کند.
• دوره تجویز مترونیدازول را به پایان برسانید، حتی اگر احساس می کنید بهتر شده اید یا به نظر می رسد که عفونت از بین رفته است. متوقف کردن دوره ابتدایی احتمال ابتلا به عفونت (درمان خانگی عفونت زنان) را افزایش می دهد و باکتری ها به آنتی بیوتیک مقاوم می شوند.

مترونیدازول را دقیقا مطابق با توصیه پزشک مصرف کنید. دارو را طبق برچسب تجویزی مصرف کنید. این دارو را در مقادیر بیشتر یا کمتر و یا به مدت طولانی تر از زمان توصیه شده مصرف نکنید. درست قبل از اندازه گیری دوز، سوسپانسیون (مایع) خوراکی را تکان دهید. داروی مایع را با دوز سرنگ، یا با قاشق مخصوص دوز یا فنجان دارو اندازه گیری کنید. 

اگر در حال درمان عفونت واژن هستید، همسرتان نیز باید مترونیدازول را مصرف کند. مترونیدازول معمولا تا 10 روز پشت سر هم مصرف می شود. ممکن است لازم باشد این دوز را چند هفته بعد تکرار کنید. نسخه دارو را به طور کامل مصرف کنید. علائم شما قبل از رفع عفونت به طور کامل برطرف می شود. فراموش کردن یا مصرف نکردن قرص خطر ابتلا به عفونتی را که به آنتی بیوتیک مقاوم است، افزایش می دهد. مترونیدازول عفونت ویروسی مثل آنفولانزا یا سرماخوردگی را درمان نخواهد کرد.

مترونیدازول همراه با آزمایشات خاصی نتایج غیر معمولی ایجاد می کند. بنابراین در صورت مصرف این قرص، به پزشک خود بگویید. این دارو را در دمای اتاق به دور از گرما و رطوبت، نگهداری کنید

قبل از مصرف مترونیدازول چه باید بدانید؟

• هنگام مصرف مترونیدازول و حداقل 48 ساعت پس از اتمام دوره تجویز، الکل مصرف نکنید. نوشیدن الکل با این آنتی بیوتیک می تواند نشانه های ناخوشایند مانند فلاشینگ، گرفتگی شکم، تهوع، استفراغ، سردرد و تب و تپش را ایجاد کند.
• مترونیدازول ممکن است به ندرت عوارض جانبی ایجاد کند که می تواند توانایی ذهنی یا جسمی شما را به خطر بیندازد. قبل از رانندگی یا استفاده از ماشین آلات، باید از نحوه واکنش به این دارو مطلع شوید.
• اگر دوره درمان شما بیش از 10 روز طول بکشد، پزشک ممکن است بخواهد آزمایشات را برای بررسی عوارض جانبی انجام دهد. در صورت مصرف مترونیدازول، هرگونه احساس سوزش، سرگیجه، تنفس نامنظم، درد شدید شکم یا زرد شدن پوست یا سفیدی چشم (زردی) را به پزشک خود اطلاع دهید.

چه کسی نباید قرص مترونیدازول مصرف کند؟

• اگر به هر یک از مواد تشکیل دهنده آلرژی دارید نباید قرص های مترونیدازول و شربت آن را استفاده کنید. اگر قبلا چنین حساسیتی داشته اید، لطفا از دکتر یا داروساز خود بپرسید. اگر احساس می کنید که یک واکنش آلرژیک داشته اید، مترونیدازول را متوقف کنید و بلافاصله به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.
• مترونیدازول باید  در افراد مبتلا به مشکلات کبدی با احتیاط استفاده شود.

دوز مصرفی مترونیدازول در بیماری های مختلف

 برای عفونت های باکتریایی و پروتئوزایی

•  عمومی: مترونیدازول
•  فرم: قرص خوراکی
• دوز: 250 میلی گرم، 500 میلی گرم

 دوز بزرگسالان (سنین 18 تا 64 سال)

• دوز و طول درمان شما بستگی به نوع عفونت شما دارد.

 عفونت های باکتریایی:

•  دوز معمول: 500 میلی گرم چهار بار در روز برای 7-10 روز. با این حال، برخی از عفونت ها ممکن است نیاز به درمان طولانی تر داشته باشد.
•  حداکثر دوز: 4 گرم در روز.

 عفونت های آمیبی:

•  دوز معمولی: 500 میلی گرم یا 750 میلی گرم سه بار در روز برای 10-5 روز.

 تریکومونایز:

•  دوز معمولی: هر دو گرم به صورت یک دوز یا دو دوز تقسیم شده از 1 گرم در روز یا 250 میلی گرم سه بار در روز برای 7 روز.
• دوز کودکان (سن 0 تا 17 سال)

 عفونت های آمیبی:

•  دوز معمولی: 35 تا 50 میلی گرم / کیلوگرم وزن بدن در روز به مدت ده روز در سه وعده تقسیم شود.
•  دوز سالخوردگان (65 ساله و بالاتر)

 کلیه ها و کبد سالخوردگان ممکن است مانند قبل عمل نکند. این مسئله باعث می شود بدن به آرامی دارو را پردازش کند. در نتیجه، بیشتر دارو در بدن به مدت طولانی باقی می ماند. این مسئله باعث افزایش خطر ابتلا به عوارض جانبی می شود. پزشک ممکن است دوز دارو را پایین بیاورد یا یک برنامه داری دیگر شروع کند. این عمل می تواند سطح این دارو را در بدن شما افزایش دهد.

 برای واژینوز باکتریایی

•  عمومی: مترونیدازول
•  فرم: قرص خوراکی
•  قدرت: 750 میلی گرم
•  دوز بزرگسالان (سنین 18 تا 64 سال)
•  دوز معمول: 750 میلی گرم در روز به مدت 7 روز.
•  دوز سالخوردگان (65 ساله و بالاتر)

 کلیه ها و کبد سالخوردگان ممکن است مانند قدیم عمل نکند. این مسئله باعث می شود بدن به آرامی دارو را پردازش کند. در نتیجه، بیشتر دارو در بدن شما به مدت طولانی باقی می ماند. این مسئله باعث افزایش خطر ابتلا به عوارض جانبی می شود.

شربت مترونیدازول کودکان

به عنوان ضد باکتری در عفونت‌های بی‌هوازی mg/kg 5/7 هر ۶ ساعت یا mg/kg 10 هر ۸ ساعت مصرف می‌شود. به عنوان ضد تک یاخته در درمان آمیبیازیس mg/kg 7/16-6/11، سه بار در روز به مدت ۱۰ روز، در بالانتیدیازیس mg/kg 7/16-6/11 سه بار در روز به مدت ۵ روز، در ژیاردیازیس mg/kg 5 سه بار در روز به مدت ۷–۵ روز و در درمان تریکومونازیس mg/kg 5 سه بار در روز به مدت ۷ روز مصرف می‌شود.

مترونیدازول در بارداری

بعضی از داروها نباید در دوران بارداری و شیردهی استفاده شوند. با این حال، سایر داروها ممکن است مشکلی ایجاد نکنند. قبل از استفاده از هر دارو، همیشه به پزشک اطلاع دهید. ایمنی مترونیدازول در دوران بارداری به طور کامل ثابت نشده است. این دارو در رده B قرار دارد و این دارو فقط در صورت تجویز پزشک می تواند در دوران بارداری مورد استفاده قرار گیرد. از مصرف بیش از حد دارو بپرهیزید. توصیه میشود در سه ماهه اول بارداری از مصرف آن خودداری کنید.

مترونیدازول در شیردهی

مترونیدازول به شیر مادر منتقل می شود و می تواند طعم شیر را تلخ کند. اگر چه به طور کلی انتظار نمی رود که مضر باشد، باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد و تنها درصورتی که مزایای مورد انتظار برای مادر بیشتر از هر گونه احتمال خطر برای شیرخواران باشد باید استفاده شود. در کل با مصرف این دارو شیردهی را قطع کنید.

عوارض مترونیدازول

داروها و عوارض جانبی احتمالی آنها ممکن است به روش های مختلف بر افراد تاثیر بگذارد. موارد زیر برخی از عوارض جانبی است. اکثر این عوارض جانبی بسیار نادر هستند.

• اختلالات روده ای مانند اسهال، تهوع، استفراغ یا درد شکمی.
• طعم ناخوشایند.
• حس سوزش زبان. 
• التهاب و درد دهان.
• از دست دادن اشتها.
• تورم شدید لب ها، صورت یا زبان 
• خواب آلودگی
• سرگیجه.
• سردرد
• حرکات لرزان و راه رفتن غیرمتعارف (آتاکسی).
• خارش پوست.
• درد در عضلات یا مفاصل.
• تیره شدن ادرار
• اختلالات بصری.
• گیجی.
• حالت افسردگی.
• هذیان ها
• اختلالات کبدی.
• اختلال اعصاب محیطی به نام نوروپاتی محیطی است که موجب ضعف و بی حسی می شود (در درمان طولانی مدت یا فشرده).
• کاهش تعداد گلبول های سفید خون (لوسمی).
• تشنج

اگر می خواهید اطلاعات بیشتری در مورد عوارض جانبی مترونیدازول داشته باشید، با پزشک، پرستار یا داروساز خود تماس بگیرید. 

تداخل دارویی مترونیدازول

مترونیدازول ممکن است اثر ضد انعقاد خون از داروهای ضد انعقادی مانند وارفارین و nicoumalone را افزایش دهد و این ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد. در صورت استفاده از داروی ضد انعقاد، زمان لخته شدن خون باید در طول دوره درمان مترونیدازول بررسی شود و ممکن است پزشک شما دوز ضد انعقادی را کاهش دهد.
مترونیدازول ممکن است سطح خون داروهای زیر را افزایش دهد:

• بوسولفان
• سیکلوسپورین ( افرادی که سیکلوسپورین مصرف می کنند ممکن است نیاز به میزان سیکلوسپورین خون خود داشته باشند و در طول دوره مصرف مترونیدازول، عملکرد کلیه بررسی شود)
• فلوروکورازیل (همچنین به عنوان 5-FU شناخته شده است، این یک دارو ضد سرطان است؛ اثرات جانبی آن با مصرف مترونیدازول افزایش می یابد، اما اثر ضد سرطان آن افزایش نمی یابد)
• لیتیوم ( افرادی که لیتیوم مصرف می کنند باید سطح لیتیوم خون خود را بدانند و عملکرد کلیوی هنگام مصرف دوره مترونیدازول کنترل شود)
• فنیتوئین

- باربیتورات ها، مانند داروهای ضد صرع فنوباربیتال و پریمیدون، سطح خون مترونیدازول را کاهش می دهند و ممکن است در درمان عفونت کمتر عمل کنند. در صورت مصرف یک باربیتورات، پزشک شما ممکن است دوز بزرگتر از مترونیدازول معمولی را تجویز کند.

- اگر مترونیدازول توسط افرادی که دیسولفیرام مصرف می کنند، مصرف شود خطر سرگیجه و نشانه های روان پریشی مانند پارانوایی و توهم ها ایجاد می شود. 

- واکسن تیفوئید نباید حداقل تا سه روز پس از پایان دوره مترونیدازول مصرف شود، زیرا آنتی بیوتیک می تواند این واکسن را کمتر موثر کند.

- این آنتی بیوتیک روی قرص ضد بارداری تأثیری ندارد. در حالیکه دوره ای از آنتی بیوتیک ها را مصرف می کنید، دیگر نیازی به استفاده از یک روش اضافی ضد بارداری با قرص، پچ یا واژن نخواهید داشت. این به این دلیل است که تا به امروز شواهدی وجود ندارد که اثبات شود که آنتی بیوتیکها (به غیر از ریفامپیسین یا ریفابوتین) روی این داروها تاثیر می گذارد. 

- با این حال، اگر قرص ضد بارداری مصرف کرده و استفراغ یا اسهال را در نتیجه درمان با این آنتی بیوتیک تجربه کنید، باید از دستورالعمل های استفراغ و اسهال پیروی کنید.

هشدارهای مصرفی در مورد مترونیدازول

 قرص های مترونیدازول و کپسول خوراکی هشدار جعبه سیاه دارند. این جدیترین هشدار اداره غذا و دارو (FDA) است. هشدار جعبه سیاه اثرات دارویی است که ممکن است خطرناک باشد.

1-  هشدار سرطان:

در حین آزمایش مترونیدازول در برخی حیوانات سرطان یافت شد. ممکن است خطر مشابه در انسان وجود داشته باشد. به علت این خطر، مترونیدازول تنها باید برای درمان شرایط مورد تایید توسط FDA استفاده شود.

هشدار استفاده: برای جلوگیری از بروز باکتری مقاوم در برابر دارو، مترونیدازول تنها باید برای درمان یا جلوگیری از عفونت هایی که اثبات شده یا به طور جدی مشکوک به باکتری می باشد مورد استفاده قرار گیرد.

2- هشدار دهنده اثرات سیستم عصبی

قرصهای مترونیدازول خوراکی ممکن است باعث ایجاد بیماری های جدی در سیستم عصبی شود. این بیماری ها عبارتند از:

•  انسفالوپاتی (عملکرد غیر طبیعی مغز )
•  مننژیت (التهاب در مغز)
•  تشنج
• نوروپاتی محیطی (آسیب عصبی در دست و پا)

در صورتی که نشانه های زیر را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید:

• از دست دادن حافظه
•  مشکل تمرکز
• تب
• گرفتگی گردن
•  درد یا بی حسی در دست یا پا

3- هشدار آلرژی

مترونیدازول می تواند یک واکنش آلرژیک شدید یا حساسیت بیش از حد ایجاد کند. علائم عبارتند از:

•  کهیر
• جوش قرمز
•  لایه برداری یا سست شدن پوست
•  خس خس
• تب
• لرز

اگر واکنش آلرژیک دارید، با پزشک یا مرکز کنترل سموم محلی تماس بگیرید. اگر علائم شما شدید است، با اورژانس تماس بگیرید یا به نزدیکترین اتاق اورژانس مراجعه کنید. اگر تا به حال واکنش آلرژیک به این دارو داشته اید، این دارو را دوباره مصرف نکنید. در برخی موارد، مصرف آن دوباره می تواند منجر به مرگ شود.

4- برای افراد مبتلا به بیماری کبد:

کبد شما به پردازش این دارو کمک می کند. اگر بیماری کبد شدید داشته باشید، کبد شما ممکن است این دارو را به آرامی فرآوری کند. این مسئله باعث افزایش مقدار دارو در بدن و افزایش خطر ابتلا به عوارض جانبی می شود. دکتر شما ممکن است دوز مترونیدازول را پایین بیاورد و یا توصیه کند آن را کمتر مصرف کنید.

5- برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی:

کلیه شما کمک می کند تا این دارو از بدن پاک شود. اگر بیماری کلیوی شدید دارید، کلیه شما ممکن است این دارو را به آرامی فرآوری کند. این مسئله باعث افزایش مقدار دارو در بدن شما می شود و خطر عوارض جانبی را افزایش می دهد. دکتر شما ممکن است دوز مترونیدازول را پایین بیاورد یا توصیه کند آن را کمتر مصرف کنید.

6- برای زنان باردار:

مترونیدازول یک داروی بارداری رده B است. این به معنی دو چیز است:

1.  مطالعات این دارو در حیوانات باردار خطری برای جنین نشان نمی دهد.
2.  مطالعات کافی در زنان باردار انجام نشده است تا نشان دهد که آیا این دارو خطر دارد یا خیر.

اگر باردار هستید یا قصد دارید باردار شوید، با پزشک خود صحبت کنید. مترونیدازول در طول سه ماهه اول بارداری نباید مصرف شود. برای سه ماهه دوم و سوم، این دارو فقط باید در صورتی مورد استفاده قرار گیرد که منافع بالقوه خطر بالقوه را توجیه کند.

7- برای زنان شیرده:

مترونیدازول ممکن است به شیر مادر منتقل شود و باعث ایجاد عوارض جانبی در نوزاد شود. اگر به فرزندتان شیر می دهید، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است لازم باشد تصمیم بگیرید شیر مادر را متوقف کنید یا مصرف این دارو را متوقف کنید.

8- برای سالمندان:

کلیه ها و کبد سالخوردگان ممکن است به خوبی قبل کار نکنند. این مسئله باعث می شود بدن شما به آرامی دارو را پردازش کند. در نتیجه، بیشتر دارو در بدن شما به مدت طولانی باقی می ماند. این مسئله باعث افزایش خطر ابتلا به عوارض جانبی می شود.

اَشکال دارویی مترونیدازول (Metronidazole)

• ژل :  قرص 0.75 درصد، 250 و 500 میلی گرم  
• تزریقی: محلول 5 میلی گرم در میلی لیتر و 100 سی سی
•  سوسپانسیون:  125 میلی گرم در هر 5 میلی لیتر