کلسترول چربی اصلی خون است. این چربی از قسمت های مختلف تشکیل شده است از قبیل:
- کلسترول LDL یا "کلسترول بد"، چربی اصلی که سبب ایجاد انسداد در شریان ها می شود.
- کلسترول HDL در واقع یک نوع "خوب" کلسترول است که به جلوگیری از ایجاد کلسترول در شریان ها کمک می کند.
- تری گلیسیرید چربی دیگری است که ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد.
رنج نرمال چربی خون چیست؟
- كلسترول كامل شما بايد كمتر از 200 باشد.
- کلسترول HDL باید 40 یا بالاتر باشد.
- کلسترول LDL باید کمتر از 100 باشد. از پزشک خود بپرسید.
- سطح تری گلیسیرید شما باید کمتر از 150 باشد.
چه چیزی باعث چربی خون بالا می شود؟
غذاهایی که دارای انواع خاصی از چربی ها، شرایط خاص پزشکی و سایر عوامل هستند می توانند باعث افزایش کلسترول خون و تری گلیسیرید بالا شوند. دو نوع چربی برای افزایش سطح کلسترول شناخته شده است:
چربی اشباع شده
چربی اشباع می تواند میزان LDL را افزایش دهد. برخی از غذاهای گیاهی مانند روغن نخل و روغن نارگیل دارای چربی اشباع هستند. با این حال، چربی اشباع بیشتر در محصولات غذایی مبتنی بر حیوانات مانند مواد زیر یافت می شود:
- پنیر
- شیر
- کره
- استیک
چربی های ترانس
چربی های ترانس یا اسید های ترانس چرب بدتر از چربی های اشباع هستند زیرا می توانند میزان LDL را بالا ببرند و سطح HDL را پایین بیاورند. برخی از چربی های ترانس در محصولات حیوانی به طور طبیعی یافت می شوند. دیگران در غذاهای فرآوری شده یافت می شوند که تحت فرآیندی به نام هیدروژناسیون بوده اند، مانند برخی از انواع مارگارین و چیپس سیب زمینی.
شرایط پزشکی
بعضی شرایط پزشکی می تواند سطح کلسترول شما را تحت تاثیر قرار دهد. سطح کلسترول خون بالا می تواند ناشی از:
- دیابت ( علائم و درمان دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 چگونه است )
- کم کاری تیروئید
- سندرم متابولیک
- سندرم کوشینگ
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- بیماری کلیوی
علل دیگر سطح کلسترول بالا عبارتند از:
- فقدان ورزش. ورزش ناکافی می تواند میزان LDL را افزایش دهد. ورزش سطح HDL سالم را افزایش می دهد.
- سیگار کشیدن. سیگار کشیدن همچنین می تواند کلسترول بد شما را افزایش دهد و باعث ایجاد پلاک در شریان ها می شود.
- ژنتیک. اگر کلسترول بالا در خانواده شما رایج باشد، شما در معرض خطر افزایش کلسترول بالا هستید.
- داروها. بعضی از داروها مانند برخی از انواع دیورتیک ها می توانند سطح کلسترول را افزایش دهند.
علائم چربی خون بالا
کلسترول بالا معمولا نشانه های بیماری را ایجاد نمی کند. علائم ممکن است تنها پس از آسیب ناشی از افزایش کلسترول دیده شود. به عنوان مثال، علائم ممکن است به شکل علائم بیماری قلبی مانند درد قفسه سینه (آنژین صدری) یا تهوع و خستگی رخ دهد. حمله قلبی یا سکته مغزی ممکن است از کلسترول کنترل نشده باشد.اگر قند خون و یا فشار خون دارید، حتما برای یک بار هم شده چربی خونتان را چک کنید.
چگونه اختلال چربی خون تشخیص داده می شود؟
برای بررسی سطح کلسترول، دکتر شما یک آزمایش خون را به نام پروفایل لیپیدی یا پانل چربی می دهد. این آزمایش کلسترول تام (LDL و HDL ) و تری گلیسیرید را اندازه گیری می کند. قبل از این آزمایش، پزشک شما به احتمال زیاد از شما بخواهد از خوردن و نوشیدن مایع غیر از آب برای حداقل 8 تا 12 ساعت اجتناب کنید. مشخصات لیپید کلسترول را در میلی گرم کلسترول در دسی لیتر ( (mg / dL اندازه گیری می کند. سطح کلی کلسترول شما نباید بالاتر از mg / dl 200 باشد.
پیشگیری از چربی خون بالا
- غربالگری برای هیپرلیپیدمی باید بخشی از ارزیابی سلامت روان باشد. توصیه ها متفاوت هستند، اما معمولا بیماران باید هر دو سال یکبار چکاپ شوند، و این چکاپ بین 20 تا 30 سالگی شروع می شود.
- کاهش عوامل خطر رژیم غذایی با حفظ وزن ایده آل بدن، رژیم خوب و متعادل و کم چرب و محدود کردن مصرف کلسترول، مانع از شروع هیپرگلیپیدمی می شود.
درمان چربی خون بالا چگونه است؟
ترکیبی از داروها و تغییرات شیوه زندگی یک برنامه درمان رایج برای اصلاح کلسترول بالا و تری گلیسیرید ارائه می کند. پزشک ممکن است مکمل های خاصی نیز توصیه کند.
داروها
چندین نوع داروها برای درمان اختلالات لیپید استفاده می شود:
استاتین ها: این داروها مواد شیمیایی ایجاد شده در کبد شما که کلسترول تولید می کند را مسدود می کند. کبد شما پس از آن کلسترول را از خون شما حذف می کند. استاتین ها همچنین می توانند کلسترول را که در شریان ها به دام افتاده اند جذب کنند. استاتین های رایج عبارتند از:
- آتورواستاتین (لیپیتور)
- فلوواستاتین (لسکول)
- rosuvastatin ) Crestor)
- سیمواستاتین (زوکور)
- پروستاتین
- مهار کننده های جذب کلسترول: این داروها با محدود کردن جذب کلسترول از رژیم، میزان کلسترول را پایین می آورد. آنها گاهی در ترکیب با استاتین ها استفاده می شوند.
- محافظان اسید روغنی: این داروها موادی به نام رزین های صفراوی که حاوی کلسترول هستند را از بین می برد و از جذب آنها در روده کوچک جلوگیری می کند.
- فیبرها: این داروها باعث کاهش سطح تری گلیسیرید خون می شود.
مکمل ها
1- اسیدهای چرب امگا-3 :
معمولا برای کاهش تری گلیسیرید و LDL استفاده می شود. اسیدهای چرب امگا 3 چربی های غیر اشباع هستند که به طور طبیعی در ماهی های چرب مانند ماهی آزاد یافت می شود. روغن های گیاهی مانند کلزا و روغن زیتون حاوی اسیدهای چرب امگا 3 هستند.
2- نیاسین
سطح تولید HDL را افزایش می دهد. نیاسین در مقابله با فشار خون ( مروری کامل بر فشار خون) تجویز می شود.
تغییر سبک زندگی
یک رژیم سالم و ورزش کافی می تواند به کاهش سطح کلسترول کمک کند. این گام های مشابه می تواند به جلوگیری از اختلالات چربی کمک کند. با مصرف پنج غذای کاهش دهنده کلسترول که در ذیل به آنها خواهیم پرداخت، می توانید به کاهش خطر بیماری قلبی خود کمک کنید:
1- خوردن میوه و سبزیجات
- سبزیجلت سرشار از ویتامین ، املاح، رنگدانه های گیاهی و آنتی اکسیدان می باشند. آنها با چربی بد خون که باعث ایجاد پلاک در رگ ها می شود، مبارزه می کنند. لذا در کنترل مهم ترین عامل خطر برای بیماری های قلبی، حمله قلبی و سکته مغزی، کمک می کنند.
- سعی کنید در طول هفته انواع مختلفی از سبزیجات را استفاده کنید تا بتوانید از فواید آنها برای سلامتی خود بهره مند شوید.
- میوه ها نیز منبع عالی از رنگدانه های گیاهی، آنتی اکسیدان ها و فیبر هستند. لذا استفاده متناسب و متنوع از میوه ها در کنترل کلسترول خون مفید خواهد بود.
2- چربی های سالم را انتخاب کنید:
- همه چربی ها بد نیستند. شما ب. چربی خوب هم نیاز دارید. شامل روغن های زیتون، کانولا، دانه کتان، گردو، بادام زمینی و روغن کنجد است.
- این چربی ها به کاهش التهاب داخلی، کاهش میزان کلسترول، بالا بردن سطح ایمنی بدن و سلامت سیستم اعصاب مرکزی و مغز کمک شایانی می کنند.
- در کنار برنامه غذایی صحیح با انجام ورزش منظم و تغییر شیوه های نادرست زندگی می توانید به طور شگفت آوری در کاهش کلسترول خون خود موثر باشید.
3- غلات سبوس دار و حاوی فیبر را مصرف کنید:
- از مواد غذایی مانند جو ، جو دوسر، گندم و برنج سبوس دار استفاده کنید. این گونه مواد غذایی حاوی فیبر محلول بوده و با کلسترول در دستگاه گوارش ترکیب شده و باعث خروج آن از بدن می شود.
- این گونه مواد غذایی را به طور منظم در برنامه غذایی روزانه ی خود بگنجانید.
- حبوبات مانند لوبیا، عدس، لپه، نخود ، لوبیا سفید و ... سرشار از فیبر و آنتی اکسیدان هستند و در بهبود کلسترول مفید هستند.
4- خشکبار مصرف کنید:
- خوردن متوسط برخی خشکبار مانند بادام زمینی و بادام می تواند در کاهش کلسترول خون کمک کند. خشکبار حاوی چربی سالم و آنتی اکسیدان هایی است که به حفظ سلامت دستگاه قلبی و عروقی شما کمک می کند.
- در هفته شما باید 2 تا 3 وعده خشکبار مصرف کنید. هر وعده خشکبار حدود یک سوم لیوان است. ولی در میزان مصرف خود دقت کنید، زیرا خشکبار حاوی کالری فراوانی است. نکته مهم دیگر در مصرف خشکبار این است که از خشکبار بدون نمک استفاده کنید.
5- مصرف ماهی را در سبد غذایی افزایش دهید:
از غذاهای دریایی به ویژه ماهی ها در سبد غذایی خود استفاده نمایید. البته توجه داشته باشید که میگو تنها غذای دریایی حاوی کلسترول فراوان می باشد و نباید آن را مصرف کنید.
گوشت و چربی خون:
مصرف چربی حیوانی یکی از عوامل بالا رفتن کلسترول خون است، ولی همه گوشت ها برای شما بد نیستند. در اینجا به چند نکته در مورد پختن و مصرف گوشت اشاره می کنیم:
* از گوشت های با چربی کم استفاده کنید و سعی کنید به جای سرخ کردن گوشت آن را بپزید و یا به صورت کبابی استفاده نمایید.
* از گوشت مرغ استفاده کرده و قبل از پختن آن، پوست آن را جدا کنید.
* از گوشت های فرآیند شده مانند سوسیس و کالباس کمتر استفاده کنید و یا اصلا استفاده نکنید.
* جگر، دل و قلوه حاوی کلسترول فراوانی است. سعی کنید خیی کم از این گونه گوشت ها استفاده کنید.
* در هفته دوبار از ماهس استفاده کنید. این ماهی ها بهتر است از نوع چرب آنها مانند سالمون یا قزل آلا باشد.
- در کنار برنامه غذایی یاد شده، با انجام ورزش منظم و تغییر شیوه های نادرست زندگی می توانید به طور شگفت آوری در کاهش کلسترول خون خود موثر باشید.
- در پایان ذکر این نکته مفید است که مواد غذایی فوق الذکر در پیشگیری از افزایش کلسترول خون مفید بوده، ولی در صورت ابتلا به افزایش چربی خون، شما نیاز به یک برنامه ریزی صحیح تغذیه ای زیر نظر متخصص دارید تا بتوانید با تغییر عادات غذایی، تغییرات واضحی در میزان کلسترول خون را شاهد باشید.
- اگر از داروهای کاهشنده کلسترول خون استفاده می کنید، استفاده از مواد غذایی فوق الذکر به معنای قطع مصرف این داروها نمی باشد، بلکه می توانید با یک رژیم غذایی مناسب و تغییر عادات غذایی خود زیر نظر متخصص، مقدار داروهای کاهش دهنده کلسترول را کم نمایید، زیرا قطع خودسرانه این داروها می تواند صدمات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.
تهیه و تنظیم: گروه سلامت اوما
