قرص سیپروفلوکساسین؛ نحوه مصرف و عوارض آن

یکی از بیماری هایی که روزانه افراد زیادی را درگیر خود می کند انواع عفونت ها مانند عفونت باکتریایی، سرماخوردگی و آنفولانزا می باشد. عفونت های باکتریایی بیشتر در ناحیه تناسلی و بخصوص در خانم ها ایجاد می شود. درمان این عفونت ها کار سختی نیست و در صورت اهمیت به بهداشت فردی و قرار گرفتن تحت نظر پزشک به راحتی با یک دوره آنتی بیوتیک درمان می شود.

یکی از این داروهای آنتی باکتریال یا آنتی بیوتیک قرصی به نام سیپروفلوکساسین-Ciprofloxacin است که در این مقاله می خواهیم توضیحات کاملی درباره این قرص را به شما عزیزان بدهیم. با گروه سلامت اوما همراه باشید.

در این مقاله می خوانیم:

قرص سیپروفلوکساسین چیست؟

این دارو برای درمان انواع عفونت های باکتریایی مورد استفاده قرار می گیرد. سیپروفلوکساسین متعلق به یک کلاس از داروهایی به نام کینولون می باشد. عملکرد این دارو به این صورت است که رشد باکتری ها را متوقف می کند. البته این آنتی بیوتیک فقط عفونت های باکتریایی را درمان می کند و برای عفونت های ویروسی (مانند سرماخوردگی، آنفولانزا) اثر نخواهد کرد. اگر زمانی که بدن به این دارو نیاز ندارد استفاده شود در صورت مبتلا شدن به عفونت باکتریایی در آینده بدنتان نسبت به آن مقاوم می شود. همچنین در صورت تجویز این دارو و عدم مصرف آن بصورت منظم یا قطع دارو قبل از پایان دوره درمان، بدنتان نسبت به آن مقاوم شده و در مراحل بعدی درمان سخت تر می شود.

نحوه مصرف سیپروفلوکساسین

در صورت تجویز قرص سیپروفلوکساسین در هنگام مصرف به نکات زیر توجه داشته باشید:

- قبل از شروع مصرف سیپروفلوکساسین و هر بار که دوباره آن را خریداری می کنید، راهنمای دارو را مطالعه کنید. اگر سوالی دارید، از دکتر یا داروساز خود بپرسید.

- این دارو می تواند با غذا یا بدون غذا، طبق دستورالعملی که پزشک به شما توصیه می کند، معمولا دو بار در روز (هر 12 ساعت) صبح و عصر، مصرف شود.

- این دارو بصورت شربت نیز در بازار موجود است. اگر نوع شربت آن برای شما تجویز شد، قبل از مصرف دارو به مدت 15 ثانیه ظرف دارو را تکان دهید. دوز دارو را با استفاده از قاشق خود دارو اندازه بگیرید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز دارو به درستی اندازه گیری نشود. محتویات محلول سوسپانسیون را نجوید و آن را قورت داده و روی آن یک لیوان آب بنوشید.

- از مصرف سوسپانسیون با لوله های تغذیه ای ( لوله های مخصوص پزشکی برای مصرف انواع داروها برای افرادی که نمی توانند از طریق دهان یک داروی خوراکی را مصرف کنند.) خودداری کنید زیرا سوسپانسیون ممکن است لوله را مسدود کند.

- دوز دارو و طول درمان بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. در حالی که این دارو را مصرف می کنید، به مقدار زیاد مایعات بنوشید مگر اینکه پزشک شما مقدار کمتر را توصیه کند.

- این دارو را حداقل 2 ساعت قبل یا 6 ساعت بعد از مصرف سایر محصولاتی که ممکن است با آن تداخل داشته باشند و اثر آن را کاهش دهند، مصرف کنید. از داروساز خود درباره سایر داروهایی که مصرف می کنید بپرسید. بعضی از نمونه های اثر گذار بر این قرص شامل کویناپریل، سولامر، سوکرالفت، ویتامین ها / مواد معدنی (شامل مکمل آهن و روی) و محصولات حاوی منیزیم، آلومینیوم یا کلسیم (مانند آنتی اسیدها و مکمل کلسیم) می باشند.

- غذاهای غنی از کلسیم، از جمله محصولات لبنی (مانند شیر، ماست) یا آبمیوه غنی از کلسیم، می توانند تاثیر این دارو را کاهش دهند. این دارو را حداقل 2 ساعت قبل یا 6 ساعت بعد از خوردن غذاهای غنی از کلسیم مصرف کنید.

- از داروساز یا پزشک خود در مورد استفاده از مکمل های تغذیه ای یا مکمل های جایگزین با این دارو سوال کنید.

- برای اثرگذاری بیشتر دارو، این آنتی بیوتیک ها را در فاصله زمانی مناسب توصیه شده و در یک ساعت مشخص مصرف کنید. 

- در صورت تجویز این دارو حتی اگر بعد از چند روز مصرف علائم عفونت ناپدید شدند، دارو را تا اتمام مقدار تجویز شده مصرف کنید. قطع زودهنگام دارو منجر به بازگشت عفونت و مقاومت بدن نسبت به آن می شود. 

مقدار مصرف قرص سیپروفلوکساسین

همان طور که قبلا هم به آن اشاره کردیم این دارو در چند حالت مانند قرص، شربت و محلول تزریقی وجود دارد. نوعی از آن نیز به نام CIPRO XR هست که با قرص های فوری سیپروفلوکساسین قابل تعویض نیستند. Cipro XR باید به صورت خوراکی یک بار در روز مصرف شود.

مقدار سیپروفلوکساسین برای عفونت ادراری

• در عفونت های ادراری بدون دلیل مشخص از این دارو به مقدار 500 میلی گرم در هر 24 ساعت و به مدت 3 روز تجویز می شود.
• برای درمان عفونت مجاری ادراری و پیلونفریت بدون عارضه حاد نیز 1000 میلی گرم در هر 24 ساعت به مدت 14-7 روز تجویز می شود.

 قرصهای CIPRO XR

• باید به طور کامل مصرف شوند و نباید نصف یا خرد یا جویده شوند.
• از مصرف همزمان Cipro XR با محصولات لبنی (مانند شیر یا ماست) یا محصولات غنی شده با کلسیم باید اجتناب شود زیرا باعث می شود، جذب کمتری داشته باشد. یک فاصله زمانی دو ساعته بین مصرف غذاهای غنی از کلسیم (بیشتر از 800 میلی گرم) و دوز مصرفی با CIPRO XR توصیه می شود.
• نوشیدن کافی مایعات برای بیماران مصرف کننده CIPRO XR باعث جلوگیری از تشکیل ادرار بسیار غلیظ می شود.

سیپروفلوکساسین و اختلال عملکرد کلیه

- در بیماران مبتلا به پیلونفریت بدون عارضه و حاد با کراتینین کمتر از 30 میلی لیتر در دقیقه، دوز CIPRO XR باید از 1000 به 500 میلی گرم در روز کاهش یابد. مصرف قرص های سیپروفلوکساسین 1000 میلی گرم XR در افراد مبتلا به این بیماری توصیه نمی شود.

- برای بیماران همودیالیز یا دیالیز صفاقی، CIPRO XR پس از انجام دیالیز کامل (حداکثر دوز 500 میلی گرم سیپروفلوکساسین XR در هر 24 ساعت) باید تجویز شود. استفاده از سیپروفلوکساسین 1000 میلی گرم XR در افراد مبتلا به این بیماری توصیه نمی شود.

- برای بیماران دیالیز صفاقی مستمر (CAPD) نیز، حداکثر دوز تجویز شده باید 500 میلی گرم در هر 24 ساعت باشد.

عوارض قرص سیپروفلوکساسین

تهوع، اسهال، سرگیجه، سردرد یا خواب آلودگی از عوارض شایع این دارو می باشد. اگر هر یک از این اثرات ادامه داشت یا بدتر شد، به سرعت به پزشک یا داروساز خود بگویید. به یاد داشته باشید که پزشک شما این دارو را تجویز کرده است و می داند منافع این دارو برای شما بیشتر از عوارض جانبی آن است. بسیاری از افراد که این دارو را استفاده می کنند عوارض جانبی خاصی را تجربه نمی کنند و یک داروی نسبتا بی خطر محسوب می شود. 

در صورت وجود هر گونه عوارض جانبی جدی مانند عوارض زیر به پزشک خود اطلاع دهید:

• کبودی یا خونریزی غیر طبیعی
• علائم عفونت جدید : مانند تب مداوم، گلودرد مداوم
• علائم نارسایی کلیه : مانند تغییر در مقدار ادرار، ادرار قرمز یا صورتی
• علائم مشکلات کبدی مانند : خستگی غیرمعمول، درد معده یا شکم، تهوع و استفراغ مداوم، زردی چشم و پوست، ادرار تیره

اگر عوارض جانبی جدی تر که باید به اورژانس مراجعه کنید عبارتند از:

• سرگیجه شدید
• ضربان قلب سریع / نامنظم

این دارو به ندرت باعث ایجاد یک بیماری شدید روده (اسهال مرتبط با کلستروم دیفیسیل) به علت نوع باکتری مقاوم می شود. این عارضه ممکن است در طول درمان یا هفته ها یا ماه ها پس از توقف درمان دیده شود. در صورت پیشرفت این علائم، به پزشک خود اطلاع دهید:

• اسهال مداوم
• درد شکم یا گرفتگی شکم
• خون / مخاط در مدفوع شما

در صورت داشتن هر یک از این علائم از داروهای ضد اسهال یا داروهای ضد افسردگی بصورت سرخود استفاده نکنید، زیرا این محصولات ممکن است این مشکلات را بدتر کند. استفاده از این دارو برای دوره های طولانی یا مکرر ممکن است موجب بثورات دهانی یا عفونت قارچی جدید نیز بشود. اگر بثورات سفید در دهان، تغییر در ترشحات واژن یا سایر علائم جدید را مشاهده کردید، باز هم با پزشک خود مشورت کنید.

واکنش بسیار حساس آلرژیک به این دارو نادر است. اما اگر متوجه هر یک از علائم زیر شدید به پزشک اطلاع دهید:

• جوش
• خارش / ورم (به خصوص صورت / زبان / گلو)
• سرگیجه شدید
• مشکل تنفس

لیست بالا فهرست کاملی از عوارض جانبی احتمالی نیست و واکنش بدن هر فرد نسبت به یک دارو می تواند متفاوت باشد. اگر اثرات دیگری را که در بالا ذکر نشده است بصورت حاد مشاهده کردید، با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید.

موارد احتیاط و هشدار قرص سیپروفلوکساسین

قبل از مصرف سیپروفلوکساسین، اگر به این دارو یا سایر آنتی بیوتیک های کینولون مانند نورفلوکساسین، لووفلوکساسین، مکسیفلوکساسین یا آفلوکساسین یا مواد دیگر حساسیت دارید، به پزشک یا داروساز خود بگویید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیر فعال باشد که باعث ایجاد واکنش های آلرژیک و یا مشکلات دیگرشود. برای اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید.

قبل از مصرف این دارو، به پزشک یا داروساز در خصوص سابقه پزشکی خود به ویژه دیابت، مشکلات قلبی (مانند حمله اخیر قلبی)، مشکلات مفصلی / تاندون (مانند تاندونیت، بورسیت)، بیماری کلیوی، بیماری کبد، اختلالات روانی / خلق و خویی مانند افسردگی، میاستنی گراویس، مشکلات عصبی (مانند نوروپاتی محیطی)، تشنج، بیماری که خطر ابتلا به تشنج را افزایش می دهد (مانند آسیب مغز / سر، تومور مغزی، آترواسکلروز مغزی) را بصورت کامل اطلاع دهید.

سیپروفلوکساسین ممکن است یک بیماری را ایجاد کند که بر ریتم قلب (طولانی شدن فاصله QT) تاثیر بگذارد. طولانی شدن فاصله QT به ندرت می تواند موجب ضربان قلب سریع / بی نظم شدن ضربان و سایر علائم (مانند سرگیجه شدید و خستگی) شود که به مراقبت های پزشکی نیاز دارند.

در صورت داشتن برخی بیماری ها یا مصرف برخی داروها که موجب طولانی شدن فاصله QT می شود، خطر طولانی شدن فاصله QT با مصرف این دارو افزایش می یابد. قبل از مصرف سیپروفلوکساسین، به پزشک یا داروساز خود در مورد تمام داروهایی که مصرف می کنید و مشکلات و بیماری های خود مانند مشکلات خاص قلبی (نارسایی قلبی، ضربان قلب آرام، طولانی شدن فاصله QT در EKG)، سابقه خانوادگی مشکلات قلبی (طولانی شدن فاصله QT در EKG، مرگ ناگهانی ناشی از ایست قلبی) اطلاعات کاملی بدهید.

سطح پایین پتاسیم یا منیزیم در خون نیز ممکن است خطر ابتلا به طولانی شدن فاصله QT را افزایش دهد. این خطر ممکن است در صورت استفاده از داروهای خاص (مانند دیورتیک / قرص های آب) یا در صورت داشتن بیماری هایی نظیر عرق شدید، اسهال یا استفراغ، افزایش یابد. بنابراین این شرایط را نیز برای پزشکتان توضیح دهید.

این دارو ممکن است به ندرت باعث تغییرات شدید قند خون در افراد دیابتی شود. قند خون خود را به طور منظم بررسی کنید و نتایج را با پزشک خود به اشتراک بگذارید. همچنین علائم قند خون بالا نظیر افزایش تشنگی / ادرار را زیر نظر داشته باشید. سیپروفلوکساسین ممکن است اثرات کاهش قند خون را نیز افزایش دهد. بنابراین باید نشانه های قند خون پایین نظیر عرق ناگهانی، لرز، ضربان قلب سریع، گرسنگی، تاری دید، سرگیجه، یا سوزش دست / پا را نیز زیر نظر داشته باشید.

بهتر است قرص های گلوکز یا ژل کنارتان باشد تا در صورت افت قند خون پس از مصرف این دارو بلافاصله استفاده کنید. اگر این فرم های قابل اطمینان گلوکز را همراه ندارید، قند خون خود را با خوردن یک منبع غنی از قند مانند شکر قهوه ای، عسل یا آب نبات، یا نوشیدن آب میوه یا نوشابه های گازدار، بالا ببرید. سپس در مورد واکنش و حساسیت خود نسبت به استفاده از این محصول به پزشک اطلاع دهید. برای کمک به جلوگیری از افت قند خون، به طور منظم غذا بخورید و هیچ وعده غذایی را از دست ندهید. اگر واکنشی در مقابل دارو رخ دهد، ممکن است پزشک آنتی بیوتیک دیگری را تجویز کند تا داروهای دیابت شما را تنظیم نماید.

این دارو ممکن است باعث سرگیجه شود. الکل یا ماری جوانا می تواند این وضعیت را بدتر کند. به همین دلیل در صورت مصرف این دارو از کارهایی که نیاز به تمرکز دارند مانند رانندگی کردن و استفاده از ابزار و ماشین آلات تخصصی اجتناب کنید.

این دارو ممکن است شما را به نور خورشید حساس تر کند. به همین دلیل باید در طول درمان زمان قرار گرفتن در معرض خورشید را محدود کنید. از قرار گرفتن در معرض لامپ های خورشیدی نیز اجتناب کنید. قبل از قرار گرفتن در برابر نور خورشید از کرم های ضد آفتاب استفاده کنید و در هنگام خارج شدن از خانه لباس محافظ بپوشید. در صورت بروز آفتاب سوختگی و یا قرمزی/ تورم پوست، به پزشک خود اطلاع دهید.

سیپروفلوکساسین ممکن است باعث شود واکسن های زنده باکتریایی (مانند واکسن تیفوئید) به خوبی اثر نکنند. در هنگام استفاده از این دارو، واکسیناسیون انجام ندهید، مگر اینکه پزشک به شما بگوید.

در صورت نیاز به عمل جراحی در هر زمینه ای، قبل از انجام عمل جراحی، به پزشک یا دندانپزشک خود در خصوص تمام محصولاتی که مصرف می کنید بگویید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی).

این دارو حاوی ساکروز است و در صورت داشتن بیماری متابولیکی نادر (مانند عدم تحمل فروکتوز، کمبود سوکرالوز - ایزومالتاز، جذب گلوکز - گالاکتوز) توصیه نمی شود.

کودکان ممکن است به عوارض جانبی این دارو، به ویژه مشکلات مفصلی / تاندون حساس باشند. در صورت بروز این آلرژی ها باید به پزشک اطلاع دهید تا در صورت لزوم از درمان های دیگری استفاده شود. 

سالمندان ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به عوارض جانبی این دارو، به ویژه مشکلات مربوط به تاندون (به ویژه اگر کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون یا هیدروکورتیزون را نیز مصرف می کنند) و طولانی شدن فاصله QT داشته باشند. در صورت بروز علائم شدید بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.

مصرف سیپروفلوکساسین در بارداری

طبق نظر سازمان FDA خانم های باردار می توانند دوز معمول این دارو را تحت نظر پزشک مصرف نمایند. در دوران بارداری، این دارو باید تنها زمانی مصرف شود که مورد نیاز باشد. به همین دلیل باید اطلاعات لازم در مورد خطرات و مزایای این دارو را از پزشک خود بپرسید. در صورت تجویز آن بدون نگرانی دارو را مصرف کنید و مطمئن باشید اگر مزایای آن برای شما بیشتر از عوارضش نباشد، پزشک آن را تجویز نمی کند. 

مصرف سیپروفلوکساسین در شیردهی

اين دارو ممكن است در شير ترشح شود. بنابراین قطع شيردهي در دوران مصرف اين دارو، براي جلوگيري از بروز مسموميت جدي در نوزاد، توصيه مي‌شود.

تداخلات دارویی سیپروفلوکساسین

تداخلات دارویی زمانی اتفاق می افتد که در کنار این دارو نیاز به مصرف داروی دیگری داشته باشید که اثر سیپروفلوکساسین را تغییر می دهد و ممکن است عوارض جانبی این دارو را نیز افزایش دهد. به همین دلیل قبل از مصرف آن باید تمام داروهایی که مصرف می کنید (حتی داروهای گیاهی) را به پزشک ارائه کنید تا در صورت وجود مشکلات احتمالی پزشک از درمان های دیگر برایتان استفاده کند. بصورت کلی ممکن است تداخلات زیر ایجاد شود:

1- برخی از محصولات رقیق کننده های خون مانند آکنوکومارول، وارفارین و استرانسیم ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند.

2- بسیاری از داروها از جمله آمیودارون، دوفلیتید، کینیدین، پروکاریامین، سوتالول و دیگر موارد در کنار سیپروفلوکساسین ممکن است بر ریتم قلب (طولانی شدن فاصله QT) تاثیر بگذارند.

3- این دارو می تواند دفع سایر داروها را از بدن شما کاهش دهد، که ممکن است بر کارکرد آنها تأثیر بگذارد. نمونه هایی از داروهای متداول شامل دو واتس ستین، پیرفنیدون، تاسیملتون، تیزانیدین و غیره هستند.

4- از نوشیدن مقدار زیادی نوشیدنی هایی حاوی کافئین (قهوه، چای، کولا)، خوردن مقدار زیادی شکلات یا مصرف محصولات بدون نسخه حاوی کافئین در کنار این دارو اجتناب کنید. این دارو می تواند اثرات کافئین را افزایش داده و یا آن ها را طولانی کند.

5- اکثر آنتی بیوتیک ها بر روش های کنترل بارداری هورمونی مانند قرص ها، پچ ها و حلقه ها تاثیر می گذارند وآنتی بیوتیک هایی مانند ریفامپین و ریفابوتین می تواند اثربخشی آنها را کاهش دهد. این مسئله می تواند به حاملگی ناخواسته منجر شود. اگر از روش های کنترل بارداری هورمونی استفاده می کنید، برای جزئیات بیشتر از پزشک یا داروساز خود درباره تاثیر این قرص بر روش های جلوگیری سوال کنید.

6- سیپروفلوکساسین، مهارکننده آنزیم متابولیزه کننده سیتوکروم P450 1A2 ) CYP1A2) انسان است. همراهی CIPRO XR با داروهای دیگر که به طور عمده توسط CYP1A2 متابولیزه می شود، باعث افزایش غلظت پلاسما توسط این داروها می شود و می تواند منجر به عوارض بالقوه قابل توجهی شود.

7- مصرف همزمان تیزانیدین و CIPRO XR باعث افزایش اثرات تنگی نفس و آرام بخشی تیزانیدین می شود و نباید این دو دارو با هم استفاده شوند.

8- مصرف همزمان CIPRO XR با تئوفیلین ممکن است منجر به افزایش خطر ابتلا به بیماری در سیستم عصبی مرکزی (CNS) یا سایر عوارض جانبی شدید شود. اگر مصرف همزمان قابل اجتناب نیست، سطوح سرمی تئوفیلین را کنترل کرده و دوز را به صورت مناسب تنظیم کنید. تمامی این ها در صورت قرار گرفتن تحت نظر پزشک بهتر انجام می شود.

9- مصرف برخی از داروها مانند آنتی آریتمیک کلاس IA یا III، ضد افسردگی های سه حلقه ای، ماکرولیدها در کنار این قرص باعث نامنظم شدن ریتم قلب می شود.

10- در صورت استفاده از این دارو همراه با داروهای درمان دیابت باید کاملا و بصورت روزانه قند خون را کنترل کنید. گاهی مصرف این قرص به همراه قرص های دیابت باعث افت شدید قند خون و هیپوگلیسمی شدید می شود که می تواند خطرناک باشد.

11- در صورت مصرف فنی توئین در کنار این دارو باید عوارض آن کنترل گردد تا منجر به تشنج و عوارض شدید نشود.

12- زمانی که سیپروفلوکساسین همراه با داروی سیکلوسپورین مصرف می شود باید عملکرد کلیه ها بررسی شود تا مشکلی برای آن ها پیش نیاید.

13- مصرف داروهای آنتی کلاژن در کنار این دارو باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود.

14- بیماران تحت درمان با متوترکسات، زمانی که با CIPRO XR درمان می شوند، باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرند. زیرا انتقال متوترکسات کلیوی لوله ای به طور بالقوه منجر به افزایش سطح پلاکت می شود که ممکن است حالت سمی داشته و مسمومیت ایجاد کند. 

15- مصرف روپینیرول و یا کلوزاپین در کنار سیپروفلوکساسین باید با احتیاط انجام شود.

16- مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (اما نه استیل سالیسیلیک اسید) در کنار دوزهای شدید این دارو باید تحت نظارت پزشک باشد تا منجر به تشنج نشود.

17- مصرف سیلدنافیل و دو واتس ستین در کنار این دارو باید با احتیاط انجام شود.

18- مشتقات کافئین / Xanthine در کنار این دارو می تواند مسمومیت ایجاد کند و نباید در طول درمان با این دارو بیش از اندازه کافئین مصرف کنید.

19- استفاده همزمان زولپیدم  و سیپروفلوکساسین توصیه نمی شود.